„Cudowne lata” – słodko-gorzki smak dorastania

Tytuł: Cudowne lata (The Wonder Years)

Rok produkcji: 1988-1993

Reżyseria: Michael Dinner, Ken Topolsky, Peter Baldwin, Daniel Stern i inni

Obsada: Fred Savage, Danica McKellar, Josh Saviano, Dan Lauria, Alley Mills, Olivia d’Abo, Jason Harvey, Daniel Stern i inni

 

Rok 1968. Amerykańscy żołnierze wyruszają do Wietnamu, trwa rewolucja obyczajowa, a przedstawiciele klasy średniej spełniają marzenia o spokojnym życiu na przedmieściach. Kevin Arnold ma dwanaście lat. Właśnie ukończył szkołę podstawową i rozpoczął naukę w gimnazjum (junior high school). Od tego wydarzenia rozpoczyna się wciągająca, zabawna i wzruszająca opowieść o dorastaniu bystrego i wrażliwego chłopaka mieszkającego „gdziekolwiek w Ameryce”. Cudowne lata to kultowy serial, który powstawał w latach 1988-1993. Dziś nadal bawi, skłania do refleksji i zachęca do wspominania naszych własnych cudownych lat, gdy jako wkraczający w dorosłość ludzie snuliśmy śmiałe plany i zastanawialiśmy się, o co tak naprawdę chodzi w życiu.

„Gdziekolwiek w Ameryce”

Gdy 15 marca 1988 roku stacja ABC wyemitowała pierwszy odcinek Cudownych lat, główny bohater serialu od razu podbił serca Amerykanów. Wystarczyło sześć odcinków, by serial otrzymał prestiżową nagrodę Emmy. Twórcami jednego z najchętniej oglądanych seriali było małżeństwo: Neal Marlens i Carol Black. Zamierzali opowiedzieć o dorastaniu – bez taniego sentymentalizmu, bez lukru, ale z humorem i krzepiącym przesłaniem. Początkowo myśleli o napisaniu scenariusza filmowego.

Perspektywa stworzenia wieloodcinkowej historii wydała się jednak nie mniej zachęcająca, a wręcz oferowała cały szereg możliwości. Marlens i Black chcieli, by istotnym elementem serialu była narracja spoza kadru. Carol wspominała w wywiadzie dla magazynu „New York”: „Spodobało nam się to, że naprawdę można bawić się kontrastem między punktem widzenia narratora a tym, co robią bohaterowie. Można też wejść do ich głowy i zdemaskować prawdziwe myśli, kiedy mówią coś zupełnie innego…”.

Neal chciał, by akcja serialu toczyła się w jego rodzinnym Huntington na Long Island. Carol z kolei próbowała przemycić nieco wspomnień z Silver Spring w stanie Maryland, gdzie dorastała. Szefowie stacji ABC nalegali jednak, by nie podawano w serialu nazwy żadnego miasta. „Niech się to dzieje gdziekolwiek w Ameryce” – zadecydowano. Bardzo uważni widzowie mogą jednak dostrzec kilka drobiazgów (na przykład napis na prawie jazdy), wskazujących na to, że rodzina Arnoldów mieszkała w Kalifornii.

Choć w poszczególnych odcinkach nie brakowało humoru i elementów komediowych, twórcy zrezygnowali z sitcomowej formuły. Nie było więc podkładanego śmiechu, ale wprowadzono narratora (dorosłego Kevina, mówiącego głosem Daniela Sterna), co początkowo uznano za koncepcję „rewolucyjną”. Podobnie jak wykorzystanie pojedynczej kamery. Wszystkie te eksperymenty okazały się strzałami w dziesiątkę. „Nie do wiary, że tak można robić seriale!” – pisali krytycy zachwyceni odcinkiem pilotowym.

Kevin, Winnie i reszta świata

Znalezienie odtwórców głównych ról było dla twórców Cudownych lat nie lada wyzwaniem. Marlens i Black rozmawiali z pięcioma dyrektorami castingu i każdy proponował jednego kandydata do roli Kevina Arnolda. Faworytem był jedenastoletni Fred Savage, znany z reklam, seriali i filmów komediowych. Miał już na koncie jedną Young Artist Award. Freda uznawano za utalentowanego młodego aktora. Miał bystre spojrzenie i aparycję „miłego chłopaka z sąsiedztwa”, a rola Kevina wydawała się stworzona dla niego. Szefów stacji ABC nie trzeba było do tego specjalnie przekonywać. Wkrótce Fred Savage miał zostać najmłodszym w historii aktorem nominowanym do nagrody Emmy.

Znacznie trudniej było znaleźć młodą aktorkę, która zagrałaby Gwendolyn „Winnie” Cooper – towarzyszkę dziecięcych zabaw, a później pierwszą miłość Kevina. Rolę otrzymała urocza, urzekająca swoją subtelnością i odrobiną nieśmiałości trzynastoletnia Danica McKellar. Na castingu pojawiła się także jej siostra, Crystal, jednak to Danica była „tą Winnie”.

Pierwszy odcinek serialu zamyka scena pocałunku Kevina i Winnie. Po latach okazało się, że młodzi aktorzy włożyli w tę scenę własne, skrywane uczucia. Dla obojga był to pierwszy pocałunek zarówno przed kamerą, jak i w życiu. „Oboje się baliśmy, byliśmy zdenerwowani. Nie wiedzieliśmy co się stanie ani czy zrobimy to dobrze” – wspominała Danica McKellar.

W wywiadzie dla słynnego magazynu “People” Fred i Danica zapewniali, że łączyła ich zawsze jedynie bliska przyjaźń (jak powiedzieli, „ostatecznie była to po prostu więź brata i siostry”), jednak oboje przyznali też, że się w sobie podkochiwali. „Zakochałem się w niej z tego samego powodu, dla którego zakochiwał się w niej każdy chłopak. Nie znajdziesz słodszej, milszej dziewczyny. No i jest taka piękna!” – wyznał Savage.

Zdarzało się, że scenarzyści wykorzystywali fragmenty prywatnych rozmów Freda i Daniki, pisząc dialogi Kevina i Winnie. Pierwsze uczucie dwojga młodych ludzi to jeden z głównych wątków serialu. Przyciągał widzów przed ekrany telewizorów niczym magnes, a młodzi zakochani urzekali niewinnością swojego uczucia i typową dla nastolatków mieszanką nieśmiałości, niezdarności i uroczej egzaltacji. Warto jednak wspomnieć o innych bohaterach.

Najlepszym przyjacielem Kevina był Paul Pfeiffer, znakomicie zagrany przez Josha Saviano. To niezwykle inteligentny chłopak i wzorowy uczeń, dzielnie stawiający czoła astmie i alergiom.

Rodzicami Kevina są Jack i Norma Arnoldowie. Jack jest weteranem wojennym, człowiekiem milczącym i budzącym respekt wśród członków swojej rodziny. Ojca Kevina zagrał Dan Lauria, który sam zaproponował, by jego bohater był weteranem. Z kolei Norma, grana przez Alley Mills, to (w przeciwieństwie do męża) otwarta, przyjazna i pozytywnie nastawiona do życia pani domu, próbująca zapanować nad trójką nastolatków.

Jest jeszcze Karen (grana przez Olivię d’Abo) – starsza siostra Kevina, hippiska buntująca się przeciw konserwatywnym przekonaniom ojca.

No i Wayne. Wayne (w tej roli Jason Harvey) to starszy brat Kevina, spełnienie koszmarnego snu o rodzeństwie. Wydaje się, że jedynym hobby chłopaka jest uprzykrzanie życia Kevinowi. Co ciekawe, Jason Harvey grał właściwie swojego własnego, równie irytującego brata – Scotta.

Bohaterowie żyją na typowym amerykańskim przedmieściu. Są przedstawicielami klasy średniej, przeżywają wzloty i upadki, małe radości i wielkie rozczarowania. Nie trafiają na pierwsze strony gazet. To ludzie, z którymi każdy z nas może się utożsamić lub w których możemy dostrzec nasze siostry, braci, rodziców, przyjaciół. Serial Cudowne lata otwiera nam oczy na wyjątkowość zwykłych ludzi, często o interesującej osobowości, cennych refleksjach i doświadczeniach znanych każdemu, jednak każdego kształtujących w inny sposób.

Słodko-gorzki smak dorastania

Opowieść o dorastaniu zaczyna się w 1968 roku. Wówczas tematem numer jeden w Stanach Zjednoczonych była wojna w Wietnamie. Ruch hippisów, sprzeciwiających się polityce prezydenta Johnsona, rósł w siłę, porywając rzesze młodych ludzi spragnionych pokoju. To były burzliwe czasy, odzierające Amerykę z idyllicznego mitu.

W 1968 Kevin Arnold ma dwanaście lat i właśnie zaczyna czuć się dorosły – odtąd nie będzie już uczniem szkoły podstawowej, ale dumnym gimnazjalistą. Nie wie jeszcze, że lada moment wydarzy się coś, co na zawsze oddzieli grubą kreską teraźniejszość i przyszłość od czasów beztroskiego dzieciństwa.

Po pierwsze, Kevin dostrzeże w swojej koleżance i towarzyszce dziecięcych zabaw, nieśmiałej Winnie, piękną dziewczynę. Panna Cooper również zaczęła dorastać, a pierwszym krokiem ku dorosłości była zmiana wizerunku.

Również na samym początku serialu starszy brat Winnie, podziwiany przez Kevina i wszystkie dzieciaki z okolicy, ginie w Wietnamie. To dramatyczny i symboliczny moment, w którym Kevin zrozumie, że nawet życie na przedmieściach nie jest idylliczne, a osobiste tragedie są częścią życia i przeplatając się z niewinnymi radościami, pozwalają nam dojrzeć.

W kolejnych odcinkach i sezonach serialu Cudowne lata towarzyszymy Kevinowi w najważniejszych chwilach, przełomowych zdarzeniach. Jesteśmy świadkami jego osobistych sukcesów, porażek, pozytywnych zaskoczeń i bolesnych rozczarowań. Kevin nie ma nadprzyrodzonych mocy i nie spotyka baśniowych stworów, ale prowadzi życie przeciętnego nastolatka. Dlatego tak dobrze go rozumiemy i z tak wielką przyjemnością śledzimy jego losy. Tak jak Kevin możemy spojrzeć wstecz, na cudowne lata naszego życia, gdy jeszcze wszystko wydawało się możliwe i gdy popełnianie błędów było „tylko” częścią dorastania, a nie katalizatorem wielkich życiowych dramatów. Wielu z nas ma w pamięci wydarzenia, które wywołują wstyd i zmieszanie, jednak oglądając Cudowne lata uczymy się oswajać niewygodne wspomnienia z okresu nastoletniego i doceniać każde doświadczenie. A przy okazji znakomicie się bawimy.

Po Cudownych latach

Cudowne lata to klasyczna opowieść o dorastaniu (coming-of-age-story), skłaniająca do refleksji i napisana z dużą dozą inteligentnego humoru. Magazyn „Rolling Stone” umieścił Cudowne lata na liście stu najlepszych seriali telewizyjnych wszech czasów. Już w samej czołówce można się zakochać, a pojawiająca się w niej piosenka With A Little Help from My Friends w wykonaniu Joe Cockera kojarzy się już nie tylko z festiwalem w Woodstock, ale przede wszystkim z kultowym dziś serialem.

Cudowne lata to jeden z ulubionych seriali Amerykanów (także byłego prezydenta George’a Busha Seniora), cieszący się popularnością w wielu zakątkach świata. Serca polskiej publiczności podbił w 1990 roku.

Serial ten okazał się punktem zwrotnym dla wielu młodych aktorów. To w Cudownych latach dali się zauważyć między innymi: charyzmatyczna Juliette Lewis, piękna Alicia Silverstone, znany z Przyjaciół David Schwimmer czy słynny Chris z Przystanku Alaska, John Corbett.

Fred Savage nie zrezygnował z aktorstwa. Sporadycznie występuje w filmach, jednak znacznie częściej w produkcjach telewizyjnych. Spełnia się przede wszystkim jako reżyser seriali, wśród których najpopularniejsze to U nas w Filadelfii i Współczesna rodzina. Obronił pracę dyplomową z anglistyki na Uniwersytecie Stanforda. Prywatnie jest szczęśliwym mężem (poślubił przyjaciółkę z dzieciństwa), ojcem dwóch synów i córki.

Danica McKellar ukończyła matematykę na prestiżowej uczelni UCLA. Jest autorką kilku książek docenionych przez środowisko akademickie. Nie zapomniała o aktorstwie i występuje gościnnie w różnych produkcjach filmowych i telewizyjnych, a także w teledyskach. Wiedzie spokojne życie u boku męża prawnika, z którym wychowuje swojego syna z pierwszego małżeństwa.

Z kolei Josh Saviano studiował nauki polityczne na renomowanym uniwersytecie Yale. W ostatnim odcinku Cudownych lat grany przez niego Paul zwierzył się Kevinowi ze swoich ambitnych planów – studiów prawniczych na Harvardzie. Czyżby młody aktor znalazł pomysł na życie w scenariuszu? Dziś nie pojawia się już na ekranie, ale pracuje w… firmie prawniczej. Dziś z sentymentem wspomina lata spędzone na planie.

Literatura:

The Wonder Years – Coming of Age, the-wonder-years.com