Filmy szpiegowskie – TOP 25 produkcji
Film szpiegowski to obecnie mocno skodyfikowany gatunek, który posiada wierne grono fanów. Ma już długą historię, określoną strukturę fabuły i typ bohatera. Nadal powstają świetne filmy, które można zaliczyć do tej konwencji. Przedstawimy wybór najlepszych filmów szpiegowskich.
Filmy szpiegowskie – krótka historia
Kino szpiegowskie to podgatunek, który ukształtował się jako odmiana thrillera i sensacji. Początki tej konwencji sięgają I wojny światowej, a dokładnie obrazów takich, jak np. Bohater łodzi podwodnej Paula Scardona. W 1927 roku powstał Szpieg Fritza Langa, który można uznać za pierwszą świadomą realizację gatunku. Charakterystyczne cechy filmu szpiegowskiego skodyfikował jednak dopiero Alfred Hitchcock w swoich produkcjach brytyjskich, jak np. Człowiek, który wiedział za dużo (1934) lub 39 kroków (1935). Na przestrzeni kilkudziesięciu lat konwencja właściwie nie ewoluowała.
Do głównych wyróżników klasycznego filmu szpiegowskiego należą zatem obecność wątku walki ze złem, rozumianym w kontekście politycznym, egzotyczny krajobraz i określony profil bohatera. Jest nim mianowicie ktoś przypadkowo wplątany w intrygę, kto poszukuje wyjścia z trudnej sytuacji. Osobną odmianę filmu szpiegowskiego ustanowiła natomiast seria filmów o Jamesie Bondzie, począwszy od Doctora No z 1962 roku. Pojawiły się tu elementy fantastyki, przygody oraz political fiction. W latach 80. gatunek zyskał nowe oblicze za sprawą ekranizacji prozy poczytnych pisarzy, jak Frederick Forsyth czy Robert Ludlum.
Najlepsze filmy szpiegowskie
1. Osławiona (Notorious, 1946)
To klasyka filmu szpiegowskiego z lat 40. W Osławionej Alfreda Hitchcocka główne role stworzyli Ingrid Bergman, Cary Grant i Claude Rains. Alicia Huberman to córka mężczyzny skazanego za zdradę kraju. Dziewczyna dostaje od agenta T. R. Devlina propozycję wyjazdu do Brazylii, gdzie ma wniknąć w środowisko ukrywających się nazistów. W Rio de Janeiro wychodzi za byłego znajomego swojego ojca, Alexandra Sebastiana, co ma jej ułatwić zdobycie ważnych informacji. Jednocześnie jednak Alicia zaczyna coraz większym uczuciem darzyć agenta Devlina, a jej sytuacja staje się bardzo niebezpieczna.
Osławiona to reżyserski popis Hitchcocka, który pokazał w tym filmie wszystkie atuty należące do jego znaków rozpoznawczych. Ciekawa fabuła, wyraziści i jednocześnie skomplikowani bohaterowie o niejasnych motywacjach, liczne zbliżenia czy wykorzystywanie kamery jako filtra interpretującego świat – to główne cechy tego obrazu. Osławiona nie jest również wolna od ironii w portretowaniu szpiegowskich działań, które zostają obnażone w swojej bezwzględności i niszczącym wpływie na osobiste życie uwikłanych w nie ludzi.
2. Trzeci człowiek (The Third Man, 1949)
Film Carola Reeda z 1949 roku to wzorcowa realizacja gatunku szpiegowskiego. Trzeci człowiek przedstawia historię amerykańskiego pisarza powieści kryminalnych, który przyjeżdża do Wiednia, aby odwiedzić przyjaciela. Na miejscu okazuje się, że mężczyzna, z którym bohater miał zamiar się spotkać, zginął w zagadkowych okolicznościach. Holly Martins chce rozwikłać zagadkę śmierci przyjaciela. W głównej roli wystąpił Joseph Cotten, w obrazie zagrał również Orson Welles.
Trzeci człowiek zdobył Oscara w kategorii najlepsze zdjęcia, a także statuetkę BAFTA dla najlepszego filmu brytyjskiego. Obraz uważa się za najlepsze dzieło w dorobku Carola Reeda. Szczególną uwagę zwraca tu obraz powojennego Wiednia, podzielonego na trzy strefy okupacyjne. Zdjęcia powstawały w naturalnych miejskich plenerach, co było nowością w ówczesnym kinie brytyjskim. Mamy tu do czynienia z estetyką ekspresjonistyczną. To obraz świata zniszczonego przez wojnę w wymiarze fizycznym, ale też w sensie destrukcji ludzkiej konstrukcji moralnej. Szczególne znaczenie mają kontekst zimnej wojny i wątek szpiegowski.
3. Dr. No (1962)
Na żadnej liście filmów szpiegowskich nie może zabraknąć legendarnego już Doktora No w reżyserii Terence’a Younga, otwierającego serię obrazów o Jamesie Bondzie. W rolę pierwszego w historii kina brytyjskiego agenta 007 wcielił się Sean Connery. Bond zostaje wysłany na Jamajkę w celu wyjaśnienia podwójnego morderstwa. Ślady prowadzą do doktora No, szalonego naukowca mającego zamiar zniszczyć amerykańskie rakiety kosmiczne. W roli pięknej partnerki agenta wystąpiła Ursula Andress, która za swoją kreację została nagrodzona Złotym Globem.
Dr. No powstał na podstawie powieści dziennikarza Iana Fleminga, który podczas II wojny światowej pracował w brytyjskim wywiadzie. Film z jednej strony stanowił odbicie zimnowojennych lęków, z drugiej natomiast pokazywał świat wielkiej polityki i ewentualnych konfliktów jako niezwykle odległy i nierealny. W realizację przygód agenta Jej Królewskiej Mości włączyli się Amerykanie i szybko zaczęły powstawać kolejne części.
4. Północ, północny zachód (North by Northwest, 1959)
Słynne dzieło Hitchcocka Północ, północny zachód przedstawia historię zwykłego człowieka niespodziewanie uwikłanego w szpiegowską aferę. Roger Thornhill, zwyczajny pracownik agencji reklamowej, zostaje porwany przez służby komunistycznego wywiadu, z powodu mylnego utożsamienia go z agentem CIA. Mężczyźnie udaje się uciec, jednak ciągnie się za nim śmiertelnie niebezpieczny pościg płatnych zabójców i policji. W rolach głównych wystąpili Cary Grant i Eva Marie Saint.
Do historii kina przeszła słynna scena, gdy główny bohater zostaje ostrzelany z samolotu w polu kukurydzy. Ostatecznie ląduje zaś na Mount Rushmore, gdzie wśród wykutych w skale twarzy amerykańskich prezydentów musi stoczyć najważniejszą bitwę. Ważną postacią w filmie Hitchcocka jest kobieta, która pomaga bohaterowi w najtrudniejszych okolicznościach, stając się jego przewodniczką w świecie pełnym chaosu i kłamstwa.
5. Polowanie na Czerwony Październik (The Hunt for Red October, 1990)
To klasyczna pozycja wśród filmów szpiegowskich. Polowanie na Czerwony Październik w reżyserii Johna McTiernana to fascynująca historia radzieckiego okrętu podwodnego, który podczas zimnej wojny wypływa w swój pierwszy rejs. Statkiem dowodzi doświadczony Marko Ramus (Sean Connery). Wkrótce kapitan ogłasza, że ma zamiar zdezerterować i obiera kurs na rejony znajdujące się w zasięgu NATO. Zdesperowani Sowieci przekazują Amerykanom wiadomość, że okręt ma ich zaatakować. Aby wyjaśnić napiętą sytuację na pokład Czerwonego Października zostaje wysłany amerykański agent CIA, Jack Ryan (Alec Baldwin).
Film zdobył statuetkę Oscara za najlepszy montaż dźwięku. Obraz powstał na podstawie powieści Toma Clancy’ego. Film operuje licznymi odniesieniami do radzieckich symboli, jak eksponowana już na plakatach promocyjnych czerwień, ale także główny motyw muzyczny autorstwa Basila Poledourisa nawiązujący do radzieckiego hymnu. Elementy te podkreślają moralne rozdarcie głównego bohatera. Świetne aktorstwo i dobrze zbudowana intryga sprawiają, że seans trzyma w napięciu do ostatniej chwili.
6. Długi pocałunek na dobranoc (The Long Kiss Goodnight, 1996)
Kolejny film szpiegowski w naszym rankingu to Długi pocałunek na dobranoc w reżyserii Renny’ego Harlina. Główną bohaterką opowieści jest spokojna nauczycielka, od kilku lat cierpiąca na amnezję. Pewnego dnia kobieta ma wypadek samochodowy, który sprawia, że zaczynają do niej wracać skrawki wspomnień. Wkrótce zostaje zaatakowana przez uzbrojonego mężczyznę i ku własnemu zaskoczeniu udaje jej się obezwładnić przeciwnika. Samantha zaczyna podejrzewać, że jej przeszłość może mieć coś wspólnego z siłami specjalnymi. Postanawia więc przy pomocy prywatnego detektywa Mitcha Henessey’a dowiedzieć się prawdy.
W rolach głównych wystąpili Geena Davis i Samuel. L. Jackson. Długi pocałunek na dobranoc to przede wszystkim dobra rozrywka z ciekawymi kreacjami, wartką akcją i efektami specjalnymi. W filmie obecne są elementy komedii sensacyjnej, ale też pastiszu klasycznego kina akcji. Pojawia się więc świadoma gra znanymi konwencjami.
7. Prawdziwe kłamstwa (True Lies, 1994)
Obraz Jamesa Camerona Prawdziwe kłamstwa również należy do filmów szpiegowskich. Opowiada o mężczyźnie, który prowadzi podwójne życie. Harry Tasker pracuje jako sprzedawca komputerów, jednak to tylko przykrywka jego agenturalnej działalności. Pewnego dnia bohater zaczyna podejrzewać żonę o zdradę i postanawia użyć swoich wpływów, by poznać jej zamiary. Niespodziewanie oboje wpadają w ręce terrorystów i muszą walczyć o przetrwanie. W rolach głównych wystąpili Arnold Schwarzenegger i Jamie Lee Curtis, która otrzymała za swoją rolę Złoty Glob. Film łączy cechy kina akcji i komedii.
8. Mission Impossible (1996)
To cała seria filmów szpiegowskich z Tomem Cruisem w roli głównej. Pierwsza część została nakręcona przez Birana De Palmę w 1996 roku. Głównym bohaterem filmu jest Ethan Hunt, agent amerykańskich służb specjalnych, który zostaje niesłusznie oskarżony o zdradę. Mężczyzna musi udowodnić swoją niewinność i odkryć tożsamość prawdziwego szpiega obcego wywiadu.
Mission Impossible to słynny blockbuster, któremu przyświeca tradycyjny wzorzec męskości. Głównym bohaterem jest człowiek, dla którego najważniejsze wartości to rodzina i ojczyzna. W ich obronie musi podejmować bardzo radykalne i odważne działania. Film obfituje w efekty specjalne i nagłe zwroty akcji. Do historii kina przeszła słynna ścieżka dźwiękowa z rozpoznawalnym motywem przewodnim, wywodzącym się jeszcze z serialu z lat 60. pod tym samym tytułem. Autorem tematu muzycznego był Lalo Schifrin, a został on zaadaptowany przez dwóch muzyków z grupy U2 Larry’ego Mullena i Adama Claytona.
9. Air Force One (1997)
Film Wolfganga Petersena Air Force One to historia szpiegowska z gatunku political fiction. Samolot z prezydentem Stanów Zjednoczonych Jamesem Marshallem (w tej roli Harison Ford), jego żoną (Wendy Crewson) i córką (Liesel Matthews) startuje z rosyjskiego lotniska. Niespodziewanie okazuje się, że na pokładzie znajdują się terroryści. Grupą dowodzi bezwzględny Iwan Korszunow (Gary Oldman). Porywacze w zamian za życie głowy państwa USA żądają uwolnienia przywódcy rosyjskich nacjonalistów. Próby opanowania krytycznej sytuacji podejmuje się sam prezydent Marshall ukryty w luku bagażowym.
Mamy tu do czynienia z ciekawym zabiegiem, polegającym na tym, że w roli acion male hero występuje sam prezydent. Odważny mężczyzna podejmuje walkę w obronie rodziny i narodu. Film należy do kina głównego nurtu końca lat 90., które wyrażało lęki związane z końcem wieku i chęć utrwalenia wzorców silnych bohaterów na trudne czasy.
10. Tożsamość Bourne’a (The Bourne Identity, 2002)
Ten film przyczynił się do renesansu filmów szpiegowskich na początku XXI wieku. Doug Liman zrealizował kasowy przebój na podstawie popularnej powieści Roberta Ludluma o tym samym tytule z 1980 roku. Wyłowiony z Morza Śródziemnego ranny rozbitek całkowicie traci pamięć i nie ma pojęcia, kim jest. Wszystko wskazuje na to, że mężczyzna był powiązany z tajnymi służbami CIA, o czym świadczą znalezione przez niego dokumenty i broń. Bohater odkrywa, że nazywa się Jason Bourne. Analizując ślady swojej tożsamości udaje się do Szwajcarii, gdzie ma nadzieję odnaleźć odpowiedzi na nurtujące go pytania. Przy okazji poznaje piękną Marię Helenę Kreutz, która pomaga mu w dotarciu do prawdy i ukryciu się przed policją.
W roli głównej wystąpił Matt Damon, a na ekranie partneruje mu Franka Potente. Film doczekał się sequelów – Krucjata Bourne’a (2004), Ultimatum Bourne’a (2007), Dziedzictwo Bourne’a (2012) i Jason Bourne (2016) przedstawiających dalsze losy postaci. Seria cieszy się duża popularnością i planowane są jej kolejne odsłony.
11. Życie na podsłuchu (Das Leben der Anderen, 2006)
Film Floriana Henckela von Donnersmarcka to świetny dramat szpiegowski nagrodzony Oscarem w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny. Obraz został oparty na prawdziwej historii. Akcja filmu rozgrywa się w NRD, w latach 80. Agent Stasi, kapitan Gerd Wiesler (Ulrich Muhe) otrzymuje zadanie podsłuchiwania znanego pisarza Georga Dreymana (Sebastian Koch) i jego partnerki Christy (Martina Gedeck). Z czasem mężczyzna zaczyna podchodzić do swoich „podopiecznych” z dużą empatią. Wzruszony przeżyciami inwigilowanych ludzi decyduje się na fałszowanie raportów na ich temat.
Życie na podsłuchu to świetny film, który łączy konwencję kina szpiegowskiego z egzystencjalnym dramatem. Mamy tu przejmujący obraz jednostki zniewolonej przez autorytarny system, której każda aktywność podlega kontroli. Jednak okazuje się, że mimo głębokiego rozbicia społecznego, a nawet degeneracji istnieje jeszcze miejsce na podjęcie decyzji i zachowanie godności.
12. Infiltracja (The Departed, 2006)
Kolejny na naszej liście najlepszych filmów szpiegowskich obraz – Infiltracja w reżyserii Martina Scorsese z głównymi rolami Leonardo DiCaprio i Matta Damona. Akcja rozgrywa się w Bostonie. Policja próbuje rozpracować struktury miejscowej mafii, dlatego w przestępczym środowisku umieszcza swojego szpiega – młodego agenta Billy’ego Costigana (DiCaprio). Celem operacji jest aresztowanie mafijnego bossa, Franka Costello (Jack Nicholson). Jednak inspektor pracujący nad ujęciem przestępcy, Colin Sullivan (Damon), jednocześnie działa jako gangsterski informator. Gdy mafia i policja orientują się, że mają u siebie wrogą wtyczkę, pomiędzy agentami rozpoczyna się walka o to, który z nich pierwszy rozszyfruje tożsamość przeciwnika.
Nagrodzona czterema Oscarami Infiltracja to świetne kino akcji, które trzyma w napięciu do ostatniej chwili. Co więcej, mamy tu dość nietypowe dla hollywoodzkich widowisk, zaskakujące zakończenie, nie mieszczące się w standardach happy-endu. Scorsese serwuje tu rozbudowane psychologiczne smaczki. Osobowościowo i wiekowo zbliżeni bohaterowie robią na przykład wrażenie niemal jednej postaci o dwóch obliczach – jak Dr Jekyll i Mr Hyde.
13. RED (2010)
Szpiegowski film Roberta Schwentke to zrealizowany w komediowej konwencji obraz z udziałem całej plejady hollywoodzkich gwiazd. Są to Bruce Willis, Morgan Freeman, John Malkovitch i Helen Miren. Emerytowany agent CIA prowadzący sielskie życie pewnego dnia zostaje zaatakowany we własnym domu przez płatnych zabójców. Szybko pokonuje przeciwników, jednak zdaje sobie sprawę, że to dopiero początek kłopotów, dlatego odnawia dawne kontakty zawodowe. Tak powstaje RED – Radykalni Emerytowani Degeneraci, czyli Frank, Joe, Marvin i Victoria, którzy połączą siły, by dowiedzieć się, kto chce ich wrobić w zamach i dlaczego wszystkie drogi prowadzą do agencji.
Pełna humoru dawka dobrej akcji w dodatku ze świetnym aktorstwem. Stara gwardia pokazuje, że stać ją jeszcze na wiele. Szczególnie zjawiskowo wypada rola Helen Miren, która udowadnia na dużym ekranie, że kobiety w jej wieku nie muszą grać jedynie ciotek i babć, ale mają jeszcze bardzo wiele do zaoferowania i to w mistrzowskim stylu.
14. Szpieg (Tinker Tailor Soldier Spy, 2011)
Interesujący film Tomasa Alfredsona w stylu retro. Akcja Szpiega rozrywa się w czasie zimnej wojny. Gdy wewnątrz brytyjskiego wywiadu zaczyna działać sowiecki szpieg, tylko najbardziej zaufany człowiek może go zdemaskować. Z tego powodu do służby zostaje przywrócony emerytowany agent George Smiley. Główną rolę w filmie zagrał Gary Oldman, nominowany za swoją kreację do Oscara. Film został oparty na powieści Johna le Carre. Zdobył dwie statuetki BAFTA w kategoriach: najlepszy film oraz najlepszy scenariusz adaptowany.
Szpieg to nie tylko fascynująca historia ze świetnie pomyślaną dramaturgią, ale także wysmakowane estetycznie dzieło, które oddaje klimat lat 70. XX wieku. W tle czają się jednak głębsze pytania o cenę, jaką ludzie muszą zapłacić za pracę w tajnych służbach. A jest ona wysoka: na szali leży życie prywatne jednostki i jej osobiste szczęście.
15. Wróg numer 1 (Zero Dark Thirty, 2012)
Kathryn Bigelow udowadnia, że „męskie” kino szpiegowskie z powodzeniem mogą tworzyć również kobiety. Co więcej, w centrum wydarzeń umieszcza bohaterkę kobiecą. Maya (w tej roli rewelacyjna Jessica Chastain) to agentka CIA, która pracuje w grupie ścigającej największego terrorystę Al-Kaidy odpowiedzialnego za zamachy z 11 września 2001 roku na World Trade Center, Osamę bin Ladena. Jak wiadomo, akcja zakończy się sukcesem, jednak clue tej opowieści to sam proces trudnego i niezwykle brutalnego ścigania amerykańskiego wroga numer 1.
Bigelow pokazuje swoją bohaterkę w niestandardowy sposób. Pomimo że znajduje się ona na pierwszej linii frontu walki z międzynarodowym terroryzmem, nie traci swoich cech kobiecych i nie staje się imitacją twardych męskich superbohaterów. Maya łączy kobiecą perspektywę widzenia, delikatność urody z inteligencją, ale też praktycyzmem działania. Potrafi być brutalna i obsesyjnie dąży do zrealizowania celu. Film zachowuje również niespotykany obiektywizm – nie gloryfikuje działań Amerykanów, ale też nie demonizuje ich mimo wszystko okrutnych metod. Reżyserka zostawia widzowi pełną wolność moralnej oceny.
16. Kingsman: Tajne służby (Kingsman: The Secret Service, 2014)
Kingsman to świetna komedia kryminalna ze szpiegowską fabułą. Akcja rozgrywa się w środowisku brytyjskich tajnych służb. Harry Hart (Colin Firth) to doświadczony agent, który musi jednocześnie poradzić sobie z groźnym przeciwnikiem (w tej roli Samuel L. Jackson) i przygotować swojego następcę do wykonywania tej niełatwej profesji. To ostatnie zadanie jest zaś tym trudniejsze, że młody kandydat „Eggsy” (Taorn Egerton) bywa na bakier ze stylem angielskiego dżentelmena. Film Matthew Vaughana to wartka akcja, świetne dialogi i jeszcze lepsze portrety bohaterów.
Kingsman jest dziełem do głębi brytyjskim, z charakterystycznym brytyjskim poczuciem humoru pełnym ironii i autoironii. Film uwydatnia również typowo angielski konflikt klasowy między snobistyczną elitą a niższymi warstwami społecznymi. Między wierszami przemyca refleksje o kodeksie dobrze wychowanego dżentelmena, który, jak się okazuje, ma niewiele wspólnego z urodzeniem i zamożnością.
17. Casino Royale (2006)
Casino Royale należy do klasycznej szpiegowskiej serii o agencie Jej Królewskiej Mości. Film jest pierwszą częścią cyklu z Danielem Craigiem w roli przystojnego Jamesa Bonda. Jego piękną partnerkę zagrała tu Eva Green. Film prezentuje początki Bonda w M16. Nie dysponuje on zatem jeszcze niemal nadludzkimi mocami. Musi rozpracować działania terrorysty Mollaka (Sebastien Foucan). W tym celu nawiązuje kontakt z przebywającym na Wyspach Bahama bankierem przestępcy Le Chiffre’em (Mads Mikkelsen), z którym usiądzie do pokerowej gry w tytułowym Casino Royale. A stawką w niej będzie życie i śmierć.
Daniel Craig podbił serca publiczności jako nowy James Bond. Widzom spodobał się odmłodzony i naturalny agent 007. Rola ta otworzyła aktorowi drzwi do wielkiej kariery, pokazała bowiem wszystkie atuty gwiazdora. Charakterystyczne, że nowy Bond nie posługuje się już niezwykłymi wynalazkami rodem z kina science-fiction. Film nawiązuje zatem do klasyki gatunku, w której centrum znajdują się osobowość i umiejętności szpiega decydujące o sukcesie lub porażce misji.
18. Bękarty wojny (Inglourious Basterds, 2009)
Film Quentina Tarantino Bękarty wojny to kolejna pozycja, którą można zaliczyć do kina szpiegowskiego. Akcja obrazu rozgrywa się podczas II wojny światowej, w okupowanej przez Niemców Francji. Hitlerowski pułkownik Hans Landa (Christoph Waltz) bezwzględnie tropi ukrywających się Żydów. Gdy w jednym z wiejskich domów odkrywa żydowską rodzinę, bez wahania wydaje rozkaz egzekucji. Z pogromu udaje się jednak uciec młodej dziewczynie Shosannie (Melanie Laurent), która przedostaje się do Paryża i przyjmuje fałszywą tożsamość. Bohaterka zostaje właścicielką kina, gdzie planuje dokonać zemsty na zabójcach swojej rodziny. W tym samym czasie do Paryża przyjeżdża oddział tajnych agentów żydowskiego pochodzenia pod wodzą Aldo Raine’a (Brad Pitt). Oni również mają na celu zamordowanie wysokich rangą urzędników III Rzeszy.
Za najlepszą kreację w filmie uznano rolę Christopha Waltza, którego nagrodzono Oscarem. Film Tarantino wpisuje się w często podejmowaną przez tego reżysera tematykę systemowej eksterminacji grup wykluczonych. Rasizm – czy to oznaczający antysemityzm czy niewolnictwo czarnoskórych mieszkańców Ameryki – to niejako kolejna odsłona ważnej w tej twórczości problematyki przemocy. Wątek szpiegowski ma tu zaś wymiar humorystyczno-groteskowy, nadający całości charakter pastiszu.
19. Tożsamość (Unknown, 2011)
Tożsamość w reżyserii Jaumego Collet-Serra to również świetny przykład filmu szpiegowskiego. Głównym bohaterem obrazu jest doktor Martin Harris (Liam Neeson), który wraz ze swoją żoną Liz (January Jones) przylatuje do Berlina, aby wziąć udział w konferencji biotechnologicznej. Na miejscu mężczyzna ulega wypadkowi samochodowemu, a gdy budzi się w szpitalu, okazuje się, że jego własna żona go nie rozpoznaje. Wkrótce dr Harris odkrywa, że ktoś skradł jego tożsamość, a on musi uciekać przed grożącym mu niebezpieczeństwem. Przy pomocy byłego agenta Stasi (Bruno Ganz) oraz kobiety, która uratowała mu życie (Diane Kruger) próbuje dowiedzieć się, co się stało.
Tożsamość powstała na podstawie powieści pt. Hors de moi Didiera Van Cauwelaerta. Film oferuje widzowi nie tylko wciągającą akcję, ale także urzekający klimat retro. Wraz z bohaterem poznajemy „podziemną” warstwę Berlina, uwikłanie miasta w komunistyczną przeszłość, świat tajnych szyfrów, ukrytych pokoi i nieznanych przejść pomiędzy oficjalnym a podskórnym obliczem metropolii. Z pewnością warto zobaczyć ten film dla jego europejskiej atmosfery, pozwalającej oderwać się od hollywoodzkich schematów.
20. Jack Strong (2014)
Polski film szpiegowski Jack Strong w reżyserii Władysława Pasikowskiego stanowi dobrą pozycję, zrealizowaną na wzór amerykański. Oparta na faktach historia pułkownika Ryszarda Kuklińskiego to emocjonująca opowieść o jego działaniu w samym centrum zimnowojennych wydarzeń. Wysoki rangą żołnierz Ludowego Wojska Polskiego podejmuje decyzję o współpracy z CIA. Pod kryptonimem Jack Strong przemyca na Zachód tajne informacje o Układzie Warszawskim i planowanych przez Sowietów działaniach. Gdy dowództwo orientuje się, że w ich szeregach działa szpieg obcego wywiadu, życie pułkownika i jego rodziny znajduje się w niebezpieczeństwie.
W roli Kuklińskiego wystąpił Marcin Dorociński, a jego żonę zagrała Maja Ostaszewska. Film bardzo dobrze oddaje realia PRL-u i klimat tamtych czasów. Interesująco zostają również przedstawione kulisy decyzji wojskowego o współpracy z obcym wywiadem i jego etyczne wątpliwości. Do dziś nazywa się bowiem Kuklińskiego współczesnym Konradem Wallenrodem, działającym na pograniczu wierności idei i narodowej zdrady.
21. Wschodnie obietnice (Eastern Promises, 2007)
Wśród najlepszych filmów szpiegowskich z pewnością warto wymienić Wschodnie obietnice Davida Cronenberga. Pewnej nocy podczas dyżuru położnej Anny do szpitala zgłasza się młoda Rosjanka w zaawansowanej ciąży. Poturbowana kobieta umiera w trakcie porodu, a Anna postanawia dowiedzieć się czegoś o zmarłej. Trafia na ślady rosyjskiej mafii handlującej żywym towarem. Anna, próbując wyjaśnić tajemniczą śmierć, niechcący zostaje uwikłana w niebezpieczny świat, w którym nie każdy jest tym, na kogo wygląda…
W filmie rewelacyjną kreację stworzył Viggo Mortenssen. Na ekranie możemy podziwiać również nieprzeciętne zdolności Naomi Watts i Vincenta Cassela. Wątek szpiegowski został zaprojektowany bardzo pomysłowo i jak to bywa w kinie Cronenberga, nie sprowadza się on do sztampowej konwencji, ale prowokuje głębsze pytania o naturę zła oraz o to, czy cel zawsze uświęca środki. Na uwagę zasługuje również sugestywny obraz rosyjskiej mafii, z jej strukturą, ornamentyką i skomplikowaną sferą rytualną.
22. Gra tajemnic (The Imitation Game, 2014)
Gra tajemnic to ekranizacja biografii brytyjskiego geniusza Alana Turinga. Matematyk miał na swoim koncie epizod szpiegowski. Podczas II wojny światowej, bazując na pracy polskich naukowców, złamał niemiecki szyfr – Enigmę. Był to znaczący przełom w działaniach wojennych. Turing osiągał następnie dalsze sukcesy, z powodzeniem pracując nad pierwszym w historii komputerem. Jednak obyczajowy skandal, który wybuchł w związku z ujawnieniem jego homoseksualnej orientacji doprowadził do tragicznych skutków. Turing popełnił samobójstwo.
Film powstał na podstawie książki Enigma. Życie i śmierć Alana Turinga napisanej przez Andrew Hodgesa. W roli głównej wystąpił Benedict Cumberbatch. Bardzo dobrą kreację stworzyła również Keira Knightley, która zagrała utalentowaną i jednocześnie bardzo niedocenianą matematyczkę.
23. Snowden (2016)
Snowden Olivera Stone’a to filmowa wersja jednej z najgłośniejszych afer szpiegowskich ostatnich czasów. Były agent CIA i NSA ujawnił tajne materiały amerykańskich służb specjalnych. Pracownik wywiadu podał do publicznej wiadomości informacje o masowym podsłuchiwaniu przez USA kilku milionów ludzi, w tym kluczowych postaci ze swiata wielkie polityki. W rolę Edwarda Snowdena wcielił się Joseph Gordon-Levitt.
Film nie jest wybitnym osiągnięciem Stone’a, jednak zasługuje na uwagę ze względu na nośny i popularny temat. Reżyser przedstawia motywacje głównego bohatera – zarówno te, które skłaniają go do współpracy z wywiadem, jak i te, które sprawiają, że zaczyna wątpić w słuszność sprawy.
24. Brudna gra (Official Secrets, 2019)
Brudna gra to jedna z nowszych historii szpiegowskich w kinie. Akcja rozgrywa się w środowisku brytyjskiego wywiadu. Młoda cywilna pracownica działu analityki służb wywiadowczych, Katharine Gun, wpada na trop nielegalnych działań. Odkrywa, że członkowie ONZ są podsłuchiwani w celu gromadzenia kompromitujących ich materiałów. Akcja ma służyć USA i Wielkiej Brytanii do przeforsowania wygodnej dla tych państw rezolucji wobec Iraku. Dziewczyna postanawia nagłośnić proceder, co ściąga na nią i jej rodzinę śmiertelne niebezpieczeństwo.
W filmie Gavina Hooda w roli głównej wystąpiła Keira Knightley. Obraz został oparty na prawdziwej historii. W 2003 roku Katharine Gun, sygnalistka i lingwistka, weszła w posiadanie tajnej notatki pracownika NSA Franka Kozy, w której urzędnik żądał udzielenia pomocy w akcji nielegalnej inwigilacji biur ONZ sześciu państw.
25. Tenet (2020)
Film Christophera Nolana oparty na rozbudowanej osi szpiegowskiej pt. Tenet to z pewnością dzieło warte uwagi. Fabuła jest bardzo skomplikowana, jak to zwykle bywa u Nolana. Można nawet odnieść wrażenie, że jest to film “wieloseansowy”, który wymaga co najmniej dwukrotnego obejrzenia, by zrozumieć poszczególne nici historii. Ale do tego Nolan zdążył już przyzwyczaić swoich widzów. Główny bohater, nazywany Protagonistą (John David Washington) to agent służb specjalnych, który otrzymuje specjalną misję. Jego zadanie polega na zdobyciu wiedzy, czym jest tytułowy „Tenet” – słowo klucz, które, jak zostaje powiadomiony, może otworzyć wiele drzwi, ale może też sprowadzić nieprzewidywalne skutki. Jak się wkrótce okaże, od zgłębienia tej tajemnicy zależy los całego świata.
Tenet to film, który przez swoją skomplikowaną i trudną formę został zaklasyfikowany jako „przekombinowany”, a niesłusznie. Nolan, wbrew tendencji do powtarzania prostych hollywoodzkich schematów, wciąż tworzy kino autorskie i zmusza swojego widza do naukowych i filozoficznych poszukiwań. Tym razem na pierwszym planie znajduje się natura czasu i odwieczne ludzkie marzenie o stworzeniu wehikułu mającego moc przenoszenia człowieka w przeszłość. Zastanówmy się jednak, czy naprawdę chcielibyśmy wrócić do tego, co minione i jakie to mogłoby mieć dla nas konsekwencje – zdaje się na poważnie pytać Nolan.
