Maximilian Schell – z Austrii do Hollywood

Maximilian Schell, 1970 r.

Był pierwszym niemieckojęzycznym aktorem, który po II wojnie światowej zaskarbił sobie sympatię międzynarodowej publiczności i, podobnie jak inna gwiazda kina władająca od urodzenia językiem Goethego – Marlene Dietrich, przez całe życie sprzeciwiał się nazizmowi. Maximilian Schell – wszechstronny artysta, laureat Oscara za dramat sądowy Wyrok w Norymberdze (1961).

Maximilian Schell – niespokojne czasy

Maximilian Schell urodził się 8 grudnia 1930 roku w Wiedniu. Pochodził z katolickiej rodziny szwajcarskiego pisarza i właściciela apteki, Ferdinanda Schella, oraz jego żony, Margarethe, która była zawodową aktorką. Mały Maximilian, dorastający w atmosferze zamiłowania do sztuki, zadebiutował na wiedeńskiej scenie w wieku zaledwie trzech lat.

W 1938 roku terytorium Austrii zostało włączone do III Rzeszy. Wtedy to niezgadzająca się z polityką Hitlera rodzina Schellów przeniosła się do Zurychu w Szwajcarii. Po zakończeniu II wojny światowej młody Maximilian rozpoczął studia, m.in. w Niemczech z filozofii i historii sztuki, jednak ostatecznie postanowił, że wbrew woli rodziców poświęci się swojej prawdziwej pasji – aktorstwu.

Wkrótce Maximilian podjął się występów w niemieckich produkcjach filmowych. Pierwszą z nich był dramat antywojenny Dzieci, matki i generał (1955), gdzie wcielił się w postać dezertera. Grę aktora w obrazie charakteryzowała głęboka wrażliwość, która później stała się jego znakiem rozpoznawczym.

Maximilian Schell w filmie Wyrok w Norymberdze

Maximilian Schell – szczęście w Hollywood

W 1958 roku Maximilian Schell został zaproszony do Stanów Zjednoczonych, aby wziąć udział w brodwayowskiej sztuce Interlock Iry Levina. W tym samym roku aktor pojawił się także na drugim planie w hollywoodzkim dramacie antywojennym Młode Lwy, gdzie zagrał niemieckiego wojskowego, a towarzyszyły mu takie sławy, jak Marlon Brando, Montgomery Clift i Dean Martin.

W 1960 roku Schell powrócił do Niemiec, by wcielić się w tytułową rolę w telewizyjnej wersji Hamleta. Jego interpretacja okazała się na tyle udana, iż aktor do dziś uważany jest za jednego z najlepszych odtwórców słynnego szekspirowskiego bohatera.

Wkrótce Schell ponownie zagościł w Hollywood, gdzie otrzymał rolę ambitnego prawnika, Hansa Rolfego, w dramacie sądowym Wyrok w Norymberdze (1961). W obsadzie filmu traktującego o postępowaniu karnym wszczętym przeciwko hitlerowskim zbrodniarzom po II wojnie światowej, znalazły się gwiazdy wielkiego formatu: Spencer Tracy, Burt Lancaster, Richard Widmark, Marlene Dietrich, Judy Garland i Montgomery Clift. Nie przeszkodziło to jednak wówczas mało znanemu Schellowi zdobyć uznania widzów i Akademii Filmowej, która w 1962 roku uhonorowała go statuetką Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego.

Maximilian Schell i filmowa mozaika

Po odniesionym sukcesie Maximilian Schell kontynuował występy w obrazach, które ugruntowały jego status gwiazdy kina antywojennego i gdzie z powodzeniem wykorzystywał swój wyraźny, niemiecki akcent. Należały do nich m.in.: Więźniowie z Altony (1962), The Man in the Glass Booth (1975) oraz (nakręcone w 1977 roku) Żelazny krzyż, O jeden most za daleko i Julia.

Jednocześnie Schell stale udowadniał swoją wszechstronność, grając w filmach różnorodnych gatunków. Były to np.: komedia kryminalna Topkapi (1964) o kradzieży bezcennego, wysadzanego szmaragdami sztyletu ze stambulskiego muzeum czy dramat biograficzny Święty mimo woli (1962), gdzie aktor wcielił się w postać św. Józefa z Kupertynu.

Maximilian Schell i Sophia Loren w filmie Więźniowie z Altony

Do innych przedsięwzięć Schella należały jego próby reżyserskie, spośród których największy sukces odniosła jego biografia Marleny Dietrich, Marlene (1984), wyróżniona w 1985 roku nominacją do Oscara w kategorii „najlepszy film dokumentalny”. Artysta nakręcił również m.in. dokument Moja siostra Maria (2002) na cześć swojej utalentowanej siostry, odtwórczyni ról filmowych i teatralnych, Marii Schell.

Maximilian Schell i XI muza

Późna kariera aktorska Maximiliana Schella obejmowała głównie produkcje telewizyjne, spośród których warto wymienić m.in.: mini-serial Piotr Wielki (1986) oraz dramaty Młodość Katarzyny (1991) i Stalin (1992). Za ten ostatni w 1993 roku artysta został nagrodzony Złotym Globem.

Prywatnie (w latach 1986-2005) Schell był żonaty z rosyjską aktorką, Natalją Andriejczenko; para miała córkę, Natassję (ur. 1989). Drugą żoną artysty była niemiecko-chorwacka śpiewaczka operowa, Iva Mihanović, z którą wstąpił w związek małżeński na rok przed swoją śmiercią.

Maximilian Schell zmarł 1 lutego 2014 roku w austriackim mieście Innsbruck w następstwie zapalenia płuc. Miał 83 lata.