Wytwórnie filmowe i star system – historia Hollywood
W latach 20. XX wieku kino miało już bardzo ugruntowaną pozycję. W Stanach Zjednoczonych w filmy inwestowały największe banki. Wyodrębniły się wówczas dwa systemy funkcjonowania kina, czyli system wytwórni i system gwiazd.
Historia kina amerykańskiego nieodłącznie wiąże się z instytucją wielkich wytwórni, które wyznaczyły kształt amerykańskiej kinematografii. W pierwszym dziesięcioleciu kina najważniejszymi z nich były Edison Manufacturing Company oraz Biograph. Studio Edisona specjalizowało się w filmach gangsterskich i westernach, natomiast Biograph – kręciła filmy o znanych osobistościach (np. o papieżu Leonie XIII lub królowej Wiktorii), a także filmy dokumentalne. W 1908 roku te oraz kilka pomniejszych wytwórni założyły wspólną korporację MPPC (Motion Picture Patents Company), która na wiele lat całkowicie zdominowała amerykański rynek filmowy.
Historia Hollywood
Dość szybko niezależni producenci filmowi skoncentrowani głównie w Nowym Jorku i Chicago postanowili przełamać monopol MPPC. Wywodzący się przede wszystkim ze środowiska żydowskich imigrantów z Europy wschodniej filmowcy na Mekkę amerykańskiego przemysłu filmowego wybrali Kalifornię, a dokładnie wzgórza Hollywood w Los Angeles.
[fot. Rupert Ganzer]
Carl Laemmle założył w Hollywood jedną z najważniejszych wytwórni filmowych – Universal Film Manufacturing Company. Inną hollywoodzką wytwórnią filmową była Paramount Pictures Adolpha Zukora i Lesse L. Laskiego. Podpisywały z nią kontrakty takie gwiazdy, jak Mary Pickfort czy Rudolf Valentino. W tym wyliczeniu nie sposób pominąć również wytwórni Williama Foxa oraz powstałego u progu lat 20. studia Metro Goldwyn Mayer. Jednym z założycieli tej ostatniej wytwórni był Marcus Loew, od którego nazwiska utworzono znane logo z ryczącym lwem. Pod koniec drugiej dekady XX w. listę wytwórni filmowych dopełniły Columbia Pictures, Warner Brothers (Warner Bros) i Radio-Keith-Orpheum.
Star system – gwiazdy kina
Historia Hollywood to oczywiście nie tylko system wytwórni filmowych, ponieważ równolegle do niego zaczął funkcjonować amerykański system gwiazd. Opierał się on na promowaniu poszczególnych aktorów, budowaniu wokół ich biografii swoistego mitu, a następnie wykorzystywaniu go w celach marketingowych. Co ciekawe, w pierwszym dziesięcioleciu istnienia kina aktorzy byli w dużej mierze anonimowi (ich nazwiska rzadko pojawiały się na filmowych afiszach). W pierwszej dekadzie XX wieku wytwórnie zaczęły wykorzystywać twarze atrakcyjnych aktorek do promowania swoich produkcji; były to tak zwane girls, np. Gene Gauntier funkcjonowała jako The Kalem Girl.
Theda Bara, pierwsza amerykańska gwiazda filmowa
Dopiero Carl Laemmle zapoczątkował system gwiazd. W 1911 roku, kiedy udało mu się podpisać kontrakt z dotychczasową „dziewczyną” (Florence Lawrence) wytwórni Biograph, by dodać pikanterii całemu zdarzeniu, ogłosił publicznie jej śmierć, a następnie cudowne odrodzenie w jego własnej wytwórni. Fakt ten wywołał ogromne zainteresowanie wśród publiczności i stał się prawdziwym medialnym hitem. Pierwszą prawdziwą gwiazdą kina została natomiast Theodosia Burr Goodman, znana pod artystycznym pseudonimem Theda Bara. Stworzono wokół niej mit uwodzicielki o orientalnych korzeniach. W rzeczywistości pochodząca z rodziny żydowskich imigrantów z Europy, w oczach widzów miała uchodzić za kobietę wychowaną w Egipcie, o iście afrykańskim temperamencie. Obsadzano ją w egzotycznych rolach wielkich heroin – Kleopatry, Carmen czy Salome.
Źródło: Rafał Syska, Początki kina amerykańskiego, w: Kino nieme, pod red. T. Lubelskiego, I. Sowińskiej i R. Syski
Fotografia Thedy Bary: wikimedia [domena publiczna]
