“Hannah i jej siostry” – komedia intelektualna Woody’ego Allena
Tytuł: Hannah i jej siostry (Hannah and Her Sisters)
Rok produkcji: 1986
Reżyseria: Woody Allen
Obsada: Woody Allen, Mia Farrow, Barbara Hershey, Dianne Wiest, Michael Caine, Carrie Fisher
Hannah i jej siostry to jeden z najwyżej cenionych filmów Woody’ego Allena i kwintesencja allenowskiego humoru. Obraz nagrodzono trzema Oscarami. Znany amerykański krytyk, Roger Ebert, uznał dzieło za największe artystyczne osiągnięcie Allena. W 2005 roku Gildia Pisarzy Amerykańskich (Writers Guild of America) umieściła scenariusz filmu Hannah i jej siostry na liście najlepszych scenariuszy wszech czasów.
Hannah i jej siostry – neurozy na Manhattanie
Hannah i jej siostry to film powstały w jednym z dwóch najlepszych okresów w twórczości Allena. Po latach 70., gdy bohaterkami filmów Woody’ego były grane przez Diane Keaton neurotyczki, nastała nowa era. W latach 80. muzą reżysera stała się Mia Farrow, dla której pisał role pozornie kruchych psychicznie, eterycznych blondynek o wielkiej wewnętrznej sile. Taka jest też tytułowa Hannah, która wspiera swoje dwie pogubione siostry, opiekuje się rodzicami, strzeże domowego ogniska i podbija broadwayowskie sceny. Jednak Hannah nie jest jedyną bohaterką wzbudzającą zainteresowanie.
Jej siostra, Holly, postanawia rzucić narkotyki i wyjść na prostą. Może uda jej się odnieść sukces na Broadwayu? Może jej firma cateringowa okaże się strzałem w dziesiątkę albo znajdzie się mężczyzna, który wskaże zupełnie inną drogę? Postać Holly jest wyjątkowo interesująca, a jej losy układają się w niezwykłą opowieść z niespodziewanym zakończeniem. Dianne Wiest stworzyła tu znakomitą, nagrodzoną Oscarem kreację. Wyszła z drugiego planu, przyćmiewając niemal wszystkich.
Jest też trzecia siostra, Lee (Barbara Hershey). Żyje ze starszym mężczyzną. Starzejący się malarz, Frederick (w tej roli Max Von Sydow), to dla Lee kochanek i mentor, jednak młoda kobieta zaczyna się męczyć w roli wiecznej uczennicy, stojącej w cieniu swego mistrza. Co zrobi, gdy dowie się, że jest obiektem westchnień innego mężczyzny? No właśnie…Do Lee wzdycha Elliot. Jego żoną jest…Hannah. Zagubionego w labiryncie własnych emocji i żądz Elliota zagrał doskonały Michael Caine. To jedna z jego najlepszych ról. Nie umknęło to uwagi Akademii.
Hannah i jej siostry – komedia intelektualna Woody’ego Allena
Magnesem wybitnego filmu Hannah i jej siostry jest grany przez samego Woody’ego Mickey Sachs – były mąż Hanny, światowej klasy hipochondryk i neurotyk. To on zadaje w filmie pytania, które wydają się najciekawsze. On prowadzi najbardziej inspirujące dialogi i monologi. To Mickey przechodzi największą przemianę, której obserwowanie jest dla widza niezwykłym doświadczeniem – jak udział w całonocnej egzystencjalistycznej dyskusji, w gronie fascynujących, myślących ludzi. Coś pięknego. Mickey, choć może wydawać się postacią nieco karykaturalną, jest poniekąd everymenem, czyli bohaterem, z którym każdy z nas może się w pewnym stopniu utożsamić. Mickey artykułuje obawy i refleksje, jakie wielu z nas odsuwa jak najdalej.
W filmie Hannah i jej siostry mamy odpowiednią dozę poezji, filozofii, a przede wszystkim allenowskiego humoru. Czy jest to komedia sensu stricto? Komedie Woody’ego Allena nazywane są ,,komediami intelektualnymi’’ i to określenie jest w tym przypadku niezwykle trafne. Humor zawarty jest w inteligentnych dialogach. To, co w pierwszej chwili wydaje się zabawne, także otwiera oczy i skłania do przemyśleń, do uważniejszego przyjrzenia się sobie i naszym bliskim.
Obraz Allena ceniony jest przede wszystkim za znakomity scenariusz (nagrodzony Oscarem, w czasach, gdy coś to jeszcze znaczyło) oraz doskonałą równowagę pomiędzy powagą a humorem. Zdecydowanie jest to jeden z najlepszych filmów Woody’ego Allena, dowód jego geniuszu. Woody nie zawiódł ani jako autor scenariusza, ani jako reżyser, ani jako aktor.
Film ma wyjątkowy klimat. Jest tam jazz, oddający atmosferę Nowego Jorku. Jest surowe piękno Manhattanu – małe antykwariaty i zakątki, w których wrażliwi intelektualiści szukają schronienia przed swoimi emocjami. Muzyka Bacha i Pucciniego pasuje tu doskonale.
Swoją strukturą obraz Allena nawiązuje do dzieła Ingmara Bergmana Fanny i Alexander. Woody Allen wielokrotnie przyznawał, że szwedzki reżyser jest jednym z jego mistrzów. W obu filmach rodziny spotykają się trzykrotnie, podczas różnych świąt. Pierwsze spotkanie upływa w atmosferze radości, atmosferę drugiego zatruwają już różne troski bohaterów, natomiast za trzecim razem poznajemy dalsze losy postaci, po wszystkich emocjonalnych burzach.
Vincent Canby zamieścił na łamach “The New York Timesa” entuzjastyczną recenzję, w której podkreślił, że tym filmem Woody Allen postawił poprzeczkę bardzo wysoko – zarówno sobie, jak i innym twórcom. Jednak Hannah i jej siostry to nie tylko dzieło sztuki filmowej, ale przede wszystkim opowieść, którą trzeba poznać przed śmiercią, aby nauczyć się doceniać życie.
Literatura:
The 10 best Woody Allen films, “The Guardian”, 4 października 2013
