Ałła Nazimova – założycielka lesbijskiego Hollywood

Ałła zawsze była inna. Bardziej wrażliwa, ekscentryczna, ponadprzeciętnie bystra i zuchwała. Miała ogromną siłę przebicia i charyzmę, których wystarczyło jej na podróż z Rosji do Hollywood. Mimo przeciętnej urody zrobiła wielką karierę, nie poddając się trendom i wytycznym producentów. Na nieszczęście dla Nazimovej świat nie był gotów na jej artystyczne wizje i nieprzeciętny styl życia.

 

Ałła Nazimova – na grzbiecie ambicji i talentu z Jałty do Nowego Jorku

Ałła Nazimova miała nieszczęście urodzić się w dysfunkcyjnej rosyjskiej rodzinie w Jałcie pod imieniem Marem-Ides Leventon, w jej rodzimym języku brzmiącym Adelaida Yakovlevna Leventon. Tajemnicą owiana jest jej data urodzenia, która przypada faktycznie gdzieś pomiędzy 1876 a 1879. Ałła dorastała w kłótliwym i pełnym agresji środowisku rodzinnym, gdzie ojciec bił i poniżał. W końcu rozwiódł się z jej matką i Ałła wiodła smutne życie błąkając się po rodzinach zastępczych, krewnych i szkołach z internatem. Już od dziecięcych lat wykazywała skłonność do ekstrawaganckich zachowań.

Była jednak bardzo zdolnym dzieckiem, które w wieku 7 lat zaczęło grać na skrzypcach. Gdy postanowiła występować na scenie jej ojciec nie życząc sobie, żeby córka prominentnego kupca obnosiła jego nazwisko w tak niegodnym miejscu, wymusił na niej stworzenie pseudonimu. Ałła zaczerpnęła swoje sceniczne nazwisko z rosyjskiej powieści, w której heroiną była Nadezhda Nazimova. Imię Ałła było po prostu zdrobnieniem od Adelaida.

Jako nastolatka, mimo sprzeciwu ojca, porzuciła skrzypce na rzecz teatru. Przyszło jej studiować aktorstwo w momencie zawiązywania Moskiewskiego Teatru Artystycznego przez Konstantego Stanisławskiego i Niemirowicza-Danczenkę. W trakcie nauk Ałła poprawiała swoją kondycję finansową stając się utrzymanką zamożnego Rosjanina. Po nieudanym romansie Ałła wyszła za mąż za adepta aktorstwa-Sergeia Golovina, jednak było to małżeństwo tylko na papierze.

Po niedługim czasie Nazimova opuściła Teatr Stanisławskiego i poznała legendę rosyjskiego teatru Pavela Orleneva, z którym związała się zawodowo i prywatnie. Po wielu sukcesach na deskach teatru w St. Petersburgu i Moskwie, w 1904 ruszyli wspólnie na podbój Europy. Grali w Berlinie i Londynie, gdzie Ałła elektryzowała publiczność i szybko znalazła się w centrum uwagi. W rok później Nazimova i Orlenev pojawili się w Nowym Jorku, gdzie jej występy zostały wyróżnione przez tamtejszych krytyków.

Mimo że to Orlenev był wielką postacią w Rosji, to gwiazda Ałły błyszczała najjaśniej. W rezultacie cała trupa z Orlenevem na czele wróciła do Rosji, a Nazimova podpisała kontrakt z legendarnym producentem teatralnym Lee Schubertem. Schubert był pod wrażeniem jej kunsztu aktorskiego, jednak aby u niego grać Ałła musiała spełnić jeden warunek- nauczyć się angielskiego w sześć miesięcy. Dokonała tego i zadebiutowała na Broadwayu w sztuce Ibsena „Hedda Gabler”.

Egzotyczna Ałła Nazimova, udawane małżeństwo i lesbijskie orgie

W ciągu kilku następnych lat Nazimova stała się ulubienicą Nowego Jorku, słynącą ze znakomitych portretów bohaterek sztuk Henrika Ibsena. Była w tym tak dobra, że Lee Schubert nazwał teatr jej imieniem. Podczas pracy nad jedną ze sztuk Ałła poznała swojego „męża” Charlesa Bryanta. Para twierdziła, że są w legalnym związku małżeńskim, jednak Nazimova była już przecież poślubiona Rosjaninowi Golovinowi.

Wielka sceniczna sława zawiodła ją do Hollywood, gdzie zadebiutowała w 1916 roku w filmie Wojenne żony, w którym grała zadziorną i nieposkromioną Joan. Uważa się, że wraz z tą rolą wkroczył do kin feminizm, a sama Nazimova twierdziła, że film był hołdem złożonym kobietom z całego świata.

W 1917 roku została dostrzeżona przez Lewisa J. Selznicka i zaproponowano jej 5-letni kontrakt opiewający na 13 000 dolarów tygodniowo (o 3 tys dolarów więcej niż zarabiała ówczesna supergwiazda Mary Pickford). Umowa zakładała jej dużą niezależność i zgodę na interwencje w produkcje, w których brała udział. Gra aktorska Nazimovej była inna od tego, do czego byli przyzwyczajeni widzowie. Na ekranie Ałła była mocna, wyrazista, czasem przerysowana i często dziwna a przy tym świetna i egzotyczna.

Nazimova przeprowadziła się do Los Angeles zakupując imponującą posiadłość przy Sunset Boulevard, którą wyremontowała i powiększyła o basen i rozległe ogrody. Posiadłość nazwała Ogrodem Ałły i uczyniła słynnym miejscem spotkań artystycznej elity Hollywood, gdzie sztuka, literatura i teatr były stawiane na piedestale. Był to też dom spotkań sław o biseksualnych i homoseksualnych upodobaniach. Krążyły legendy o przyjęciach organizowanych przez Ałłę, gdzie można było spotkać wielkie gwiazdy srebrnego ekranu. Istniały też gorszące plotki o rozpustnych orgiach, w których brały udział największe ówczesne gwiazdy.

Słodko-gorzka niezależność Nazimovej

Dzięki swojemu wielkiemu sukcesowi kasowemu i artystycznemu stała się bardzo wpływową kobietą. Nazimova obejmowała patronatem młode aktorki, takie jak Jean Acker czy Natacha Rambova (obie były żonami Rudolpha Valentino) i słynęła z romansów ze znanymi kobietami takimi, jak Mercedes de Acosta, Eva Le Gallienne, Dorothy Arzner czy pierwszą żoną Charliego Chaplina-Mildred Harris.

Ałłie nadano przydomki „matka założycielka lesbijskiego Hollywood” czy „najsławniejsza lesbijska aktorka w Hollywood”. W tych określeniach było dużo prawdy, ponieważ uznaje się ją za twórczynię zwrotu „sewing circle”, który miał być swoistym kodem odnoszącym się do lesbijskich i biseksualnych artystów jej czasów. Tworzyła koneksje towarzyskie z najbardziej prominentnymi homoseksualnymi ikonami kultury, takimi jak Oscar Wilde, Rudolph Valentino czy Montgomery Clift.

Po wielu sukcesach na polu zawodowym, Nazimova stała się na tyle pewna siebie, że zaczęła produkować własne filmy, za najsłynniejsze uznaje się Damę kameliową, gdzie zagrała u boku Rudopha Valentino i Salome z 1922 roku. Salome to niezwykle nowoczesny obraz z futurystycznymi kostiumami projektowanymi przez Natashę Rambovą, na który widzowie nie byli jeszcze gotowi.

Mówiąc dobitniej, publiczność była zgorszona widząc szczupłą i gibką Ałłę pląsającą w odkrywających nogi i ramiona strojach z bardzo mocno podkreślonymi oczami i dziwacznymi fryzurami. Mówiło się, że ekipa zatrudniona do realizacji filmu składała się wyłącznie z osób homoseksualnych. Nie jest to potwierdzona informacja, ale wskazuje na wpływ jaki wywierała Nazimova na przemysł filmowy. Dziś uznawany za przełomowy i nowatorski, wtedy odniósł komercyjną klęskę. Krytycy nie zostawili na obrazie suchej nitki, określając go jako absurdalny, świętokradzki a wręcz głupi.

Zbiegło się to w czasie z wielkim skandalem z Ałłą i Chalesem Bryantem w rolach głównych. Aby kontynuować fałszywe małżeństwo, w którym jedno (lub obydwoje) było homoseksualistą lub biseksualistą, poprzedni jej legalny związek, który zawarła jeszcze w Rosji, był utrzymywany w ścisłej tajemnicy. Po 24 latach małżeństwa Nazimova postanowiła się rozwieść z Golovinem, natomiast w 1925 roku Bryant zaskoczył wszystkich (nie wyłączając swojej „żony”) biorąc ślub z młodą kobietą deklarując, że wcześniej był zaiste kawalerem (!). Był to wielki blamaż i zapoczątkował załamanie się kariery Ałły.

Ałła Nazimova – upadek ze szczytu boli najbardziej

Z powodu problemów finansowych nie mogła dłużej inwestować w produkcję filmów i przeniosła się prawie zupełnie na deski teatru. Jej powrót na scenę nie był udany, gra Nazimovej nie zachwyciła ani krytyków ani widzów. Klapa kolejnej wodewilowej sztuki zastała Ałłę prawie bez grosza przy duszy, żeby podreperować swoje finanse reklamowała mydło Lux i papierosy. Stawiając czoło bankructwu przearanżowała swoją posiadłość i zamieniła ją w hotel.

Niestety, musiała go potem sprzedać, zamieszkując ze swoją wieloletnią towarzyszką Glescą Marshall w wynajętym mieszkaniu na terenie hotelu. Na skutek tych niepowodzeń Nazimova przeżyła załamanie nerwowe. Od tamtej pory pracowała głownie w teatrze, występując w kilku zaledwie filmach w latach 40., gdzie grała role drugoplanowe.

Kilka lat przed śmiercią pokonała raka piersi, by odejść w 1945 roku z powodu zakrzepicy tętnicy wieńcowej. Ostatnie lata życia spędziła w odosobnieniu, a na jej pogrzebie zjawiło się niewielu przyjaciół i nikt z rodziny, z którą była skłócona.

Uznaję się, że Nazimova była pierwsza aktorką hollywoodzką, która miała prawie zupełną kontrolę nad swoim wizerunkiem i wszystkie role oraz produkcje, jakie tworzyła, były wypadkowymi jej wizji i talentu. Łamała wszelkie konwenanse i gorszyła publiczność, która i tak ją uwielbiała. Wieloma swoimi wizjami, upodobaniami i stylem życia Ałła wyprzedzała swoją epokę. W ciągu kilku lat swojej kariery osiągnęła artystyczne wszystko: uwielbienie i krytyków i publiczności, pieniądze, wpływy oraz kontrolę w Hollywood.

Pod koniec życia tak skwitowała swoją błyskotliwą acz krótką karierę: „Osiągnęłam bardzo dużo jako artystka. Jednak odkryłam, że przez wiele lat nie doceniałam kobiety wewnątrz mnie samej, lekceważyłam ją i poniżałam…w rezultacie nic o wielkiej wartości mi nie pozostało. Moja praca stała się słaba i ta kobieta we mnie stała się słaba.”

Źródła:

britannica.com/biography/Alla-Nazimova

wfpp.cdrs.columbia.edu

allanazimova.com

Robert A. Schanke, Kim Marra Passing Performances: Queer Readings of Leading Players in American Theater History; The University of Michigan Press. 1998