Clara Bow – „jazzowa dziewczyna” lat 20.

Clara Bow, fot. Argentinean Magazine, 1934 r.

Na ekranie była ikoną flapperki – dziewczyny, która nie jest już dzieckiem, ale też nie stała się jeszcze kobietą. Clara Bow przełamała wiktoriańskie wyobrażenie o kobiecości symbolizowane przez niewinne bohaterki kreowane przez Lillian Gish czy Mary Pickford. Była typem podlotka, ale podlotka obdarzonego nie lada seksapilem – jak określiła to bowiem słynna pisarka, Elinor Glyn, – aktorka miała w sobie „to coś”.

Clara Bow – „jazzowa dziewczyna” podbija Amerykę

Clara Bow urodziła się w 1905 roku w Nowym Jorku. Jej ojciec był kelnerem, matka zaś nieustannie chorowała, przez co przyszła aktorka nie miała łatwego dzieciństwa. Spędziła je na Brooklynie, gdzie główną jej rozrywką była zabawa z chłopcami. W wieku 16 lat Clara Bow nieoczekiwanie wpadła na pomysł udziału w konkursie piękności organizowanym przez „Motion Picture Magazine”. Wygrana otworzyła jej drogę do wielkiej kariery, nagrodą była bowiem niewielka rola w filmie Beyond the Rainbow. Odtąd aktorka zaczęła grywać drugoplanowe postaci trzpiotowatych dziewcząt. Przełomem w jej karierze były filmy Czas szkoły (1925), gdzie wcieliła się w uczennicę college’u oraz Kiss Me Again w reżyserii Ernsta Lubitscha.

Potem przyszły role Clary Bow, które uczyniły z niej wielką gwiazdę: czyli Kittens w Tańczących matkach (1926) Herberta Brenona i kreacja w filmie Pułapka (1926). Już wówczas stała się ikoną flapperki – niedojrzałej jeszcze kobiety, która potrafi wzbudzić zamęt w męskich sercach. Postaci grane przez Bow były niczym kameleon – w jednej chwili potrafiły przeistoczyć się z wiktoriańskiej ugrzecznionej panienki w pociągającą uwodzicielkę, a następnie wrócić do poprzedniego wcielenia. Clara Bow uosabiała zatem erotyzm, ale znajdujący się w bezpiecznych granicach. Jej bohaterki – i ona sama w licznych wywiadach – kreowane były na wesołe, zadziorne dziewczęta, które palą, prowadzą samochód, uprawiają sport, tańczą, ale kiedy trzeba, potrafią dostosować się do wymagań społecznych. Clara Bow to zatem „jazzowa dziewczyna” szalonych lat 20. Ze swoimi pięknymi rudymi włosami i dużymi oczami stała się ikoną swobody i beztroski.

Clara Bow – ona ma “to coś”

Bez wątpienia największą sławę przyniósł Clarze Bow film It (Ona ma to coś)w reżyserii Clarence’a G. Badgera z 1927 roku. Sam tytuł dzieła stanowi dziś swoisty symbol seksapilu, czyli „tego czegoś”, czym kobieta przyciąga mężczyzn. Do takiej interpretacji przyczyniła się popularna w latach 20. XX wieku brytyjska pisarka, Elinor Glyn, która określiła Clarę Bow jako dziewczynę, która ma „to coś” – „it”. Był to eufemizm sugerujący podtekst erotyczny. Film Badgera niejako rozwijał teorię seksapilu.

Clara Bow wcieliła się w tym obrazie w postać młodej ekspedientki dużego domu towarowego, Betty Lou Spence. Młoda dziewczyna bez trudu rozkochuje w sobie zamożnego pracodawcę, Cyrusa Walthmana Juniora (Antonio Moreno) oraz jego przyjaciela Monty’ego Montgomery’ego (William Austin). Ekspedientce zależy nie tylko na męskich względach, ale również na bogactwie. Pragnie żyć w luksusie, kupować piękne stroje i nie martwić się o przyszłość. Ostatecznie jednak wyższe wartości na czele z miłością wygrywają w starciu z wyrachowaniem. Betty zostaje szczęśliwą narzeczoną Monty’ego.

Clara Bow i Marceline Day w filmie The Wild Party

Po tym filmie Clarze Bow nadano miano „It-girl”, czyli niezależnej, przebojowej dziewczyny, która świetnie sobie radzi w nowej powojennej rzeczywistości. Pracuje, bawi się, pływa, romansuje – ale wszystko to nie zagraża statecznej wizji rysującego się na horyzoncie małżeństwa. „It-girl” to nie salonowa piękna lalka, ale kobieta z krwi i kości, która bez trudu deklasuje wszystkie upozowane na księżniczki rywalki z poprzedniej epoki. Ten typ kreacji kontynuowała kolejna rola Bow w filmie Skrzydła, którego akcja toczy się podczas I wojny światowej. Podobnie było np. w Ofiarach rozwodu, gdzie aktorce partnerował Gary Cooper (Bow miała z nim głośny romans).

Clara Bow skandalistka

Publiczny wizerunek Clary Bow był oczywiście uderzająco zgodny z jej rolami filmowymi. W wywiadach gwiazda deklarowała pełną niezależność od mężczyzn i beztroskę. Twierdziła, że od wielkich przyjęć woli spędzanie czasu na łonie natury lub udział w samochodowych przejażdżkach. Stare Hollywood z dystansem odnosiło się zresztą do młodej aktorki, która podobno rzadko była zapraszana na salony. Kryzys wizerunku Bow przyszedł jednak wraz z głośnym skandalem. Otóż aktorka w rzeczywistości prowadziła dość swobodny tryb życia. Wbrew publicznym deklaracjom, jakoby mężczyźni nie byli jej wcale potrzebni, nie tylko zaręczyła się z zamożnym właścicielem nowojorskiego klubu, Harrym Richmanem, ale nie przeszkadzało jej to jednocześnie romansować ze statecznym lekarzem, Pearsonem oraz aktorem Reksem Bellem.

Do tego Clara Bow uwikłała się w hazard i w krótkim czasie roztrwoniła ogromną sumę pieniędzy, a następnie popadła w długi. Oskarżyła wówczas swoją długoletnią osobistą sekretarkę i najbliższą powierniczkę, Daisy DeVoe, o defraudację pieniędzy. Gdy sprawa znalazła się w sądzie, była przyjaciółka wyjawiła wszystkie sekrety gwiazdy. Z zeznań DeVoe wyłonił się iście nieciekawy portret Clary Bow, jako alkoholiczki, hazardzistki i erotomanki. Aktorka podczas procesu nie potrafiła trzymać emocji na wodzy i często dochodziło do jej spektakularnych wybuchów gniewu, połączonych z płaczem i tarzaniem się po podłodze. Ostatecznie gwiazda przypłaciła całą sprawę poważnym załamaniem nerwowym i zniknęła z ekranu.

Clara Bow schodzi ze sceny

W 1931 roku aktorka poślubiła Rexa Bella i zamieszkała z nim na rancho w Nevadzie. Powróciła jeszcze na krótko do filmu. W 1932 roku zagrała w Nazwij ją dzikuską, rok później zaś w Hopla!. Ostatecznie jednak zrezygnowała z aktorstwa. Przyczyn tej decyzji można szukać w złej kondycji psychicznej aktorki, ale też w nadejściu zupełnie nowych czasów. Wraz z końcem szalonych lat 20. i wybuchem wielkiego kryzysu w kinie nie było już miejsca dla ekstrawaganckich postaci kobiecych, które uosabiała Clara Bow. Była ona fenomenem pewnej epoki. Zagrała w ponad pięćdziesięciu filmach i zdobyła ogromną międzynarodową sławę. Jej czas w kinie jednak przeminął i zmusił gwiazdę do usunięcia się w cień. Aktorka zmarła w 1965 roku w Los Angeles.

Literatura:

A.H. Petersen, Skandale złotej ery Hollywood, przeł. M. Skowron, Kraków 2015.

H. Hoffmann, B. Hoffman-Napieralska, K. Hoffmann, Leksykon gwiazd kina amerykańskiego, Warszawa 2006.

A. Lewicki, Seks i Dziesiąta Muza, Wrocław 2011.