Top 20 – najlepsze horrory wszech czasów
Przyprawiają nas o szybsze bicie serca, straszą, przerażają, a jednak uwielbiamy je oglądać. Jakie filmy grozy można zaliczyć do najlepszych horrorów w historii kina?
Horror to jeden z najstarszych gatunków filmowych, a jego rodowód jest złożony. Na powstanie tego rodzaju kina składają się bowiem motywy z romantycznej literatury grozy, ludowe opowieści o duchach, wampirach i wilkołakach, a także inspiracja sztuką ekspresjonizmu z początku XX wieku. Istotnym czynnikiem rozwoju tej konwencji były również odkrycia psychoanalizy.
Cechy horrorów zostały w pełni skodyfikowane w latach 30. w kinie amerykańskim. W gatunku tym specjalizowała się przede wszystkim wytwórnia Universal. Czwarta dekada XX przyniosła z kolei zupełnie nowy typ horroru, a mianowicie taki, w którym głównym motywem nie była opowieść o groźnym monstrum, ale na pierwszy plan wysunął się tajemniczy klimat filmu. Dzieła tego typu produkował Val Lewton; wśród nich można wymienić np. Ludzi-koty (1942) czy Siódmą ofiarę (1943).
W kolejnych dziesięcioleciach powstawały nowe konwencje horroru. Obecnie gatunek ten posiada wiele odmian, jak historie o potworach lub zmutowanych zwierzętach, horrory gore obfitujące w dużą ilość krwawych scen (specjalizują się w nich D. Cronnenberg, G. Romero, W. Craven), horrory satanistyczne czy serie o demonicznym bohaterze, jak np. Freddy Krueger.
Najlepsze horrory wszech czasów
1. Nosferatu. Symfonia grozy
Nosferatu. Symfonia grozy to niezapomniany film Friedricha Wilhelma Murnaua z 1922 roku. Nieme kino zanurzone w poetyce niemieckiego ekspresjonizmu do dziś robi wrażenie na widzu. Film opowiada historię młodego kupca Thomasa Huttera (Gustav von Wangenheim), który przyjmuje ofertę pracy u upiornego hrabiego w Karpatach, czym nieświadomie ściąga do swojego miasta krwiożerczego wampira Nosferatu. W tytułowej roli wystąpił Max Schreck.
Słynne dzieło Murnaua stworzyło podwaliny nowoczesnego horroru i jednocześnie zapoczątkowało niezwykle popularne filmy o wampirach. Zarówno postać krwiożerczego potwora, jak i krew mają tu wymiar symboliczny. Odnoszą się do kwestii seksualnego tabu i figury Obcego atakującego społeczny porządek świata Zachodu. Znamienne, że w najnowszych horrorach o tej tematyce wampiryzm zmienia swoje znaczenie – staje się rodzajem epidemii, odzwierciedlając współczesne lęki przed chorobami przenoszonymi przez krew.
2. Świt żywych trupów (Dawn of the Dead)
Świt żywych trupów jest świetnym horrorem George’a Romero z 1978 roku i jednocześnie kontynuacją filmu Noc żywych trupów. Dzieło stanowi przykład horroru zombie, jego akcja rozgrywa się w centrum handlowym, w którym grupa bohaterów zostaje zaatakowana przez powracających do życia zmarłych. W główne role wcielili się Ken Foree, Tom Savini i Gaylen Ross.
Ten klasyk filmów o zombie prezentuje nieco odmienną niż opowieści o wampiryzmie diagnozę zagrożeń cywilizacji. Zombie to bowiem bezwolny, pozbawiony wyższej świadomości potwór będący metaforą wszelkiego rodzaju mentalnego zniewolenia. Może mieć ono na przykład charakter polityczny, jak i społeczny (np. współczesny konsumpcjonizm).
3. Psychoza (Psycho)
Psychoza (1960) Alfreda Hitchcocka to również klasyka kina grozy. Pozornie spokojny właściciel pensjonatu, Norman Bates (w tej roli Anthony Perkins) okazuje się śmiertelnie niebezpiecznym mordercą opętanym przez mroki własnego chorego umysłu. Serię tragicznych zdarzeń uruchamia pojawienie się w motelu młodej dziewczyny z walizką skradzionych pieniędzy (Janet Leigh). Psychoza nie jest typowym horrorem, ale charakterystycznym dla Hitchcocka dreszczowcem, ze wszystkimi cechami mistrza: długimi ujęciami kamery, suspensem i napięciem sięgającym zenitu.
Głośny film Hitchcocka stanowi kliniczny przykład zastosowania psychoanalitycznego klucza do interpretacji ludzkiego postępowania. Reżyser używa tej metody zwłaszcza do pokazania patologicznej relacji bohatera z matką, ale również skłania widza do psychologicznej autorefleksji. Film mistrza suspensu staje się więc dla odbiorcy swoistym narzędziem autoterapii.
4. Szczęki (Jaws)
Trudno nie wymienić wśród kultowych filmów grozy Szczęk (1975) Stevena Spielberga. Reżyser konstruuje opowieść o krwiożerczym rekinie ludojadzie, który znajduje kolejne ofiary w Amity Island. Potwornemu stworzeniu stawiają czoła łowca rekinów Quint (Robert Shaw), szeryf Brody (Roy Scheider) oraz oceanolog Hooper (Richard Dreyfuss). Szczęki to burząca krew w żyłach historia starcia człowieka z potęgą natury, która doczekała się kontynuacji w postaci kolejnych części.
Co ciekawe, Szczęki miały mieć swoją premierę w Boże Narodzenie, jednak z powodu problemów z mechanicznym potworem, zdjęcia się przedłużyły i film wyszedł dopiero w czerwcu. Było to wydarzenie przełomowe, zapoczątkowało bowiem zjawisko “letniego blockbustera”.
5. Dziecko Rosemary (Rosemary’s Baby)
Wśród najlepszych horrorów szczególne miejsce zajmuje Dziecko Rosemary (1968) Romana Polańskiego. Jest to film sataniczny, poruszający problem obecności w świecie demonicznych sił. Rosemary, grana przez młodziutką Mię Farrow, to żona obiecującego aktora (John Cassavetes). Kobieta wraz z mężem wprowadza się do tajemniczej kamienicy zamieszkiwanej przez dziwacznych sąsiadów, wkrótce też odkrywa, że jest w ciąży. Dziecko Rosemary to świetny horror, który można interpretować na wielu różnych poziomach, a patronują mu nie tylko fascynacja reżysera demonologią, ale również wyraźne inspiracje psychoanalizą.
Dziecko Rosemary to pierwszy zrealizowany w USA film Romana Polańskiego, który na dodatek okazał się dziełem zapewniającym reżyserowi trwałe miejsce w historii kina. Jako horror inicjujący przemianę w obrębie gatunku, obraz wyrastał z kryzysu chrześcijańskich wartości, ale jednocześnie pokazywał istotną potrzebę zlaicyzowanego społeczeństwa: poszukiwania oparcia w starych obrzędach i rytuałach. Do dziś historia powstania filmu, a zwłaszcza epizod współpracy z okultystą Antonem LaVeyem, autorem Biblii Szatana, owiane są pewną tajemnicą. Nabierają one również szczególnego znaczenia w kontekście dalszych osobistych losów Polańskiego.
6. Lśnienie (The Shining)
Lśnienie (1980) to kultowy horror w reżyserii Stanleya Kubricka. Jack Torrance (w tej roli Jack Nicholson) wraz z żoną (Shelley Duvall) i synem (Danny Lloyd) wprowadzają się na okres zimy do wyludnionego hotelu Overlook, by zadbać o niego w czasie turystycznej bessy. Jednocześnie Jack zyskuje doskonałą okazję do skończenia swojej powieści. Nieoczekiwanie jednak pobyt zamienia się w koszmar, a w życie bohaterów wkradają się demoniczne siły. Lśnienie to film o mrocznej stronie ludzkiego umysłu, który może doprowadzić do samozniszczenia.
Jeden z najgłośniejszych horrorów wszech czasów zupełnie nie spodobał się autorowi literackiego pierwowzoru, Stephenowi Kingowi. Co ciekawe, również widownia nie od razu pokochała film Kubricka. Reżyser zrealizował bowiem film dość nietypowo jak na kino gatunku: ograniczył wszelkie ponadnaturalne elementy grozy na rzecz wyeksponowania “zwyczajnych” problemów bohaterów. To właśnie one w sytuacji izolacji od świata urastają do rangi horroru. Niewinne z pozoru zdanie wypisywane przez mężczyznę “Ciągła praca bez zabawy psuje Jackowi humor” nieoczekiwanie zyskuje zupełnie inny wymiar, obnażając narastającą psychozę pogrążonego w alkoholizmie i kryzysie twórczym pisarza.
7. Teksańska masakra piłą mechaniczną (The Texas Chain Saw Massacre)
Teksańska masakra piłą mechaniczną z 1974 roku w reżyserii Tobe’a Hoopera stanowi przykład horroru nurtu gore. Motywem przewodnim filmu i jego kontynuacji jest tytułowy mord, jakiego dokonuje ogarnięty psychozą człowiek o imieniu Leatherface (Gunnar Hansen) na grupie przypadkowych nastolatków. Teksańska masakra… poraża widza brutalnością, widokiem krwawych tortur i atmosferą lęku.
Horror Hoopera był jednym z pierwszych filmów wprowadzających do kina nowe środki wyrazu, mające na celu jak najwierniejsze oddanie szczegółów zbrodni. Były to np. technika slow motion, eksponowanie detali lub bardzo charakterystyczne stosowanie “squibów” (ukrytych pojemników z czerwoną cieczą imitującą tryskającą strumieniami krew). Taki sposób pokazywania zbrodni w kinie wiązał się z osłabieniem cenzury i epatowaniem społeczeństwa ogromną dawką doniesień o przemocy – w prasie i telewizji. Istotny był również społeczny kontekst powstania filmu, czyli czasy kontrkultury. Z tego powodu można odczytywać Teksańską masakrę jako obraz bezwzględnej walki tradycyjnego porządku patriarchalnego (mimo wszystko reprezentowanego przez patologiczną familię kanibali) z ideami hipisów (młodzi turyści).
8. Egzorcysta (The Exorcist)
Egzorcysta (1973) w reżyserii Williama Friedkina to film osadzony w kręgu horrorów satanicznych. Opowiada bowiem historię dziewczynki Regan (Linda Blair) opętanej przez złego ducha. Z pomocą przychodzą jej ksiądz Damien Karras (Jason Miller) i egzorcysta Merrin (Max von Sydow). Egzorcysta to horror kultowy, który bardzo silnie oddziałał na poetykę filmów grozy i na stałe zapisał się w popkulturze.
Późniejszy w stosunku do Dziecka Rosemary horror pokazuje już nie tyle zachwianie pozycji chrześcijaństwa, ile otwartą walkę pomiędzy laicką i religijną wizją społeczeństwa. Film posiada wymiar paraboliczny i już w momencie premiery odczytywano go jako opowieść o sytuacji Ameryki. Znamienne, że walkę o duszę dziecka musi tu stoczyć ojciec Karras, sam przeżywający kryzys wiary.
9. Koszmar z Ulicy Wiązów (A Nightmare on Elm Street, 1984)
Horror Wesa Cravena z 1984 roku zapoczątkował kultową serię filmów o Freddym Kruegerze. W amerykańskim miasteczku nastolatkowie zaczynają śnić o strasznym mężczyźnie z poparzoną twarzą i ręką wyposażoną w ostre metalowe szpony. Wkrótce okazuje się, że koszmary nie są jedynie wytworem dziecięcej wyobraźni, ale mają realne skutki. Przerażający morderca zabija kolejne młode i bezbronne ofiary.
W 2003 roku Freddy Krueger, w którego wcielił się Robert Englund, zajął 40. miejsce na liście 100 największych bohaterów i złoczyńców wszech czasów, sporządzonej przez Amerykański Instytut Filmowy. Warto podkreślić, że kultowy horror Cravena posiada wielopiętrową symbolikę. Można go na przykład odczytywać jako zakamuflowaną opowieść o pedofilii, na co wskazuje przede wszystkim wybór ofiar, ale też fakt, że potwór atakuje je w nocy, w dziecięcej sypialni, w czasie snu.
10. Carrie (1976)
Na liście kultowych horrorów z pewnością nie może zabraknąć Carrie z 1976 roku w reżyserii Briana De Palmy. Film powstał na podstawie wydanej dwa lata wcześniej powieści Stephena Kinga. Tytułowa Carrie (Sissy Spacek) to siedemnastoletnia dziewczyna nierozumiana przez fanatycznie religijną matkę (Piper Laurie) i prześladowana przez rówieśników. Gdy podczas balu maturalnego bohaterka po raz kolejny zostaje upokorzona, ujawnia swoje nadprzyrodzone zdolności, których używa przeciwko swoim dręczycielom.
Carrie pokazuje sam proces dojrzewania jako swoisty horror – niezwykle trudny okres, kiedy człowiek musi zbudować swoją tożsamość, zmierzyć się ze społeczną, kulturową i religijną presją, a także nauczyć się bronić swojej pozycji w ramach powszechnie akceptowanych środków. Jednocześnie film Briana De Palmy zawiera wyraźne aluzje autotematyczne – jest wypowiedzią o samym kinie, jako sztuce opowiadania obrazami wciąż podobnych, a jednak odmiennych historii oraz o jego własnej twórczości.
11. Odgłosy (Suspiria, 1977)
Najlepsze horrory wszech czasów to nie tylko amerykańskie produkcje, ale również filmy europejskie. W latach 70. szczególną popularnością cieszył się nurt włoskich horrorów, wśród których najwybitniejszym dziełem jest słynna Suspiria Dario Argento. Obraz rozpoczyna Trylogię Trzech Matek, zainspirowaną utworem Suspiria de Profundis Thomasa de Quinceya z 1845 roku. Główną bohaterką filmu jest angielska nastolatka Susy Bannion (Jessica Harper), która przyjeżdża do elitarnej niemieckiej szkoły tańca z internatem. Wkrótce w akademii zaczynają się dziać przerażające rzeczy, a kolejne osoby giną straszną śmiercią.
Suspiria to arcydzieło pod względem kompozycji wizualnej i muzycznej. Wydarzenia rozgrywające się w filmie podkreśla intensywna, kontrastowa kolorystyka zrealizowana metodą technicoloru przez autora zdjęć Luciano Tovoli. Widać tu inspiracje malarskie, a także tworzenie baśniowego klimatu za pomocą światła i warstwy muzycznej. Wrażenie grozy potęgują zaś dobiegające do uszu odbiorcy szepty i krzyki. Sam tytuł horroru pochodzi od imienia czarownicy, z którą musi się zmierzyć bohaterka – Mater Suspiriorum (Matka Westchnień z Fryburga).
12. Piątek trzynastego (Friday the 13th, 1980)
Wśród najstraszniejszych horrorów z pewnością warto wymienić kultowy Piątek trzynastego. Seria została zapoczątkowana w 1980 roku przez Seana S. Cunninghama. Akcja pierwszej części rozgrywa się nad jeziorem Crystal, gdzie przed laty doszło do serii brutalnych i niewyjaśnionych morderstw na nastolatkach. Gdy teren nabywa przedsiębiorca Steve Christy (Peter Brouwer), wbrew oporom lokalnej społeczności, na miejscu znowu ma powstać obozowisko dla młodzieży. Mężczyzna zatrudnia kilkoro młodych pomocników, by przygotować wszystko do sezonu. Nikt nie podejrzewa jednak, że wkrótce cała grupa zostanie zaatakowana.
Piątek trzynastego to obok Halloween Johna Carpentera najsłynniejszy slasher lat 70. W każdej kolejnej części młodzi ludzie stają się ofiarami ataku bezwzględnego mordercy, który dokonuje brutalnych czynów w miejscu usytuowanym z dala od cywilizacji. W filmie Cunninghama ważną rolę odgrywa życie seksualne nastolatków. Podlega ono surowej ocenie społecznej, a za swoją obyczajową swobodę bohaterowie zostają niejako „ukarani” przez psychopatycznego zabójcę.
13. Wywiad z wampirem (Interwiev with the Vampire: The Vampire Chronicles)
Wywiad z wampirem (1994) Neila Jordana to horror podejmujący świadomą grę z konwencją gatunku. Główny bohater, wampir Louis de Pointe du Lac (Brad Pitt), nie jest bowiem postacią całkowicie negatywną. Co prawda, musi żywić się ludzką krwią, jednak robi to bardzo niechętnie, a los wampira przyjmuje od niejakiego Lestata (Tom Cruise), by zapomnieć o cierpieniu po stracie ukochanej żony. Wywiad z wampirem stawia pytanie o pochodzenie zła oraz jego rolę w ludzkim życiu. Paradoksalnie wampir Lestat, niczym szatan w Fauście Goethego okazuje się bowiem złem, które na przekór własnej naturze czyni dobro – ratuje człowieka od rozpaczy.
Film powstał na podstawie powieści Anne Rice, w której, co ciekawe, wampiryzm odczytywano jako metaforę zakazanej formy erotyki, a dokładnie homoseksualizmu. Na taką interpretację wskazuje Maria Janion. Oznaką homoerotyki miałaby tu być stygmatyzowana inność bohatera i rozmaite próby zaakceptowania przez niego własnej natury.
14. The Ring
The Ring (2002) Gore’a Verbinskiego to amerykański remake japońskiego filmu. Główną bohaterką horroru jest dziennikarka Rachel Keller (Naomi Watts), która próbuje rozwikłać tajemnicę kasety video, doprowadzającej ludzi do śmierci. Jej potencjalni odbiorcy mają siedem dni życia, tyle też czasu posiada młoda kobieta, by rozwiązać zagadkę i uratować siebie oraz swoją rodzinę. W pozostałych rolach zagrali między innymi Martin Henderson i David Dorfman. Horror posiada niesamowity klimat tajemniczości, magiczny urok zagadki i psychoanalityczną aurę bogatej symboliki.
The Ring stał się filmem kultowym, a sceny grozy pochodzące z tego horroru na stałe weszły do klasyki kina grozy. Motyw zaśnieżonego ekranu telewizora, złowieszczego sygnału telefonu czy dziewczynki z rozpuszczonymi włosami wychodzącej ze studni to jedne z najbardziej rozpoznawalnych obrazów. W 2005 roku powstał sequel popularnego horroru, który wyreżyserował Hideo Nakata, również na podstawie scenariusza Ehrena Krugera, współtwórcy pierwszej części.
15. Egzorcyzmy Emilly Rose (The Exorcism of Emily Rose, 2005)
Egzorcyzmy Emily Rose to film, który należy do klasyki horroru satanistycznego. Fabuła opiera się bowiem na motywie opętania młodej dziewczyny przez diabła. Co więcej, film został oparty na prawdziwej historii, a pierwowzorem bohaterki była Niemka, Anneliese Michel. Realia nieco zmieniono, a w rolę Emily wcieliła się Jennifer Carpenter. W czasie odprawienia rytuału egzorcyzmu dziewczyna umiera, a ojciec Richard Moore (tom Wilkinson) zostaje postawiony przed sądem.
Horror Scotta Derricksona wzbudził duże zainteresowanie fanów tego gatunku. Przebieg procesu sądowego stanowi tu wymowną konfrontację dwóch różnych światopoglądów i metod interpretacji rzeczywistości. Wiara w istnienie metafizyki zderza się z żądaniem racjonalnych wyjaśnień. Czy zatem poddana egzorcyzmom nastolatka była chorą psychicznie dziewczyną potrzebującą profesjonalnej medycznej pomocy czy też zaatakowaną przez demony świętą?
16. Klątwa (The Grudge, 2004)
Klątwa Takashi Shimizu to japońsko-amerykański horror mocno osadzony w tradycji azjatyckich wierzeń i przesądów. Główną bohaterką filmu jest Amerykanka o imieniu Karen (Sarah Michelle Gellar), która przyjeżdża do Japonii na wymianę studencką. Dziewczyna zatrudnia się w ośrodku pomocy społecznej. Pewnego dnia zostaje poproszona o zaopiekowanie się chorą staruszką. Karen nie ma jednak pojęcia, że dom kobiety znajduje się pod wpływem strasznej klątwy.
Horror jest remakem japońskiego filmu tego samego reżysera o tytule Klątwa Ju-On. To jeden z serii niezwykle popularnych obrazów wzorowanych na azjatyckiej estetyce grozy. Tytułowe zjawisko zostaje wyjaśnione tu następująco: „Jeśli ktoś umiera w silnym gniewie lub żalu, wtedy rodzi się klątwa, która jak plama gromadzi się w miejscu śmierci. Ten kto na nią natrafi, zostanie pochłonięty przez jej wściekłość…”.
17. Sinister (2012)
Sinister to kolejny na tej liście horror Scotta Derricksona i kolejny przykład filmu, który oferuje widzowi prawdziwą grozę. Akcja utworu jest tak gęsta, że odbiorca może jedynie chwilami z ulgą zaczerpnąć powietrza, większość scen charakteryzuje bowiem wysoki poziom napięcia, rozgrywa się w ciemnych, zamkniętych wnętrzach i emanuje atmosferą narastającego osaczenia. Sinister to klasyczny film o nawiedzonym domu, do którego wprowadza się ktoś naprawdę poszukujący wrażeń: pozbawiony natchnienia pisarz powieści kryminalnych (w tej roli Ethan Hawke). Okazuje się jednak, że nawet duża odporność na lęk może nie wystarczyć do okiełznania groźnych sytuacji.
Mimo że Sinister został skonstruowany w większości ze znanych motywów kina grozy, stanowi naprawdę mocną pozycję i należy do horrorów wartych obejrzenia. Mamy tu do czynienia z interesującym połączeniem zjawisk nadprzyrodzonych z urządzeniami nowoczesnej techniki, która z zasady wydaje się przynależeć do świata rozumu i nauki, a nie duchów i upiorów. Tymczasem w filmie Sinister niewytłumaczalne zło wdziera się wszędzie i czai się na człowieka nie tylko w ciemności nocy, ale również w najmniej spodziewanych okolicznościach.
18. Naznaczony (Insidious, 2010)
James Wan w 2010 roku nakręcił horror, który okazał się początkiem interesującego i popularnego cyklu – Naznaczony. Tytuł odnosi się do małego chłopca, który na skutek upadku z drabiny zapada w śpiączkę. Jednocześnie w domu zaczynają się dziać dziwne niewytłumaczalne rzeczy. W końcu rodzice chłopca decydują się skorzystać z porady zawodowych egzorcystów. Okazuje się, że problem jest znacznie głębszy niż mogłoby się wydawać.
W rolach głównych wystąpili Patric Wilson, Rose Byrne, Ty Simpkins i Lin Shaye, nagrodzona za najlepszą rolę drugoplanową statuetką Saturna. Naznaczony wciąga interesującą akcją z odpowiednio narastającym napięciem, a także odznacza się dobrym aktorstwem. Również rozwiązania fabularne są pomysłowe, a czasem nowatorskie, dlatego film zapoczątkował całą serię kolejnych odsłon strasznej historii o bytach zawieszonych pomiędzy światem żywych i umarłych.
19. Sierociniec (El Orfanato, 2007)
Ten film warto umieścić wśród dobrych horrorów co najmniej z dwóch względów. Jest to mianowicie efektowna produkcja hiszpańska, która z oczywistych względów odbiega od estetyki amerykańskiego kina grozy. Po drugie zaś klimat strachu buduje się tu nie za pomocą oszałamiających efektów specjalnych i mrożących krew w żyłach scen, ale prostych, niemal minimalistycznych środków filmowych, nadających całości wymiar tajemnicy. Główną bohaterką horroru jest Laura (Belen Rueda), która wraz z mężem i adoptowanym dzieckiem postanawia zamieszkać w byłym sierocińcu, miejscu, gdzie sama się wychowała. Niebawem syn małżeństwa zaczyna bawić się z niewidzialnymi przyjaciółmi. Jak się okazuje, nie jest to jedynie wytwór jego wyobraźni.
Sierociniec J. A. Bayona zdobył wiele prestiżowych odznaczeń, w tym sześć hiszpańskich nagród Goya. Doceniono go nie tylko jako najlepszy film, ale też dostrzeżono rolę muzyki, montażu czy kostiumów. Warto podkreślić drugoplanową rolę wspaniałej Geraldine Chaplin, która nadal prezentuje tu swój niesamowity warsztat aktorski. Horror Bayona to historia o mrokach dzieciństwa, ale też o wielkiej sile miłości, która może pokonać nawet ponadnaturalne przeszkody.
20. Doktor Sen (Doctor Sleep, 2019)
Kontynuacja słynnego Lśnienia Stanleya Kubricka to film na wysokim poziomie, w którym reżyser Mikel Flanagan stara się zachować niesamowity klimat prequela, ale też oddać atmosferę literackiego pierwowzoru Stephena Kinga. Głównym bohaterem horroru jest Dan Torrance (w tej roli Ewan McGregor), syn opętanego Jacka, fenomenalnie odgrywanego w wersji Kubricka przez Jacka Nicholsona. Dorosły już mężczyzna, dręczony przez koszmary i wspomnienia z dzieciństwa poznaje Abrę, dziewczynkę obdarzoną analogicznymi zdolnościami „lśnienia”. Postanawia jej pomóc, ponieważ wkrótce może stać się ofiarą sekty Prawdziwy Węzeł.
Doktor Sen to film, w którym pod warstwą nadprzyrodzonego zła kryją się całkiem zwyczajne ludzkie demony. Problem w tym, że potrafią być one równie zabójcze, jak diaboliczne potwory. Bohater musi sobie poradzić przede wszystkim z własną traumą, której istotnym składnikiem jest klątwa alkoholizmu i pamięć o ojcowskiej przemocy.
