Dziecięce gwiazdy filmowe – krótka historia dziecka w kinie
Shirley Temple w filmie Glad Rags to Riches
Shirley Temple, Jackie Coogan, Macaulay Culkin czy Natalie Portman – to nazwiska należące do plejady dziecięcych gwiazd filmowych. Rola dziecka w kinie zmieniała się na przestrzeni czasu, by z zabawnego „ozdobnika” stać się autonomicznym bohaterem filmu.
Dzieci były obecne na wielkim ekranie od samego początku jego istnienia, wystarczy wspomnieć choćby Śniadanie dziecka z 1895 roku. Nie od razu jednak dziecko stało się autonomicznym bohaterem filmowej narracji. W pierwszych utworach traktowano je raczej jako swoistą atrakcję, która czyniła dzieło bardziej zabawnym. Dziecięcy aktorzy pojawiali się zatem głównie w rolach komediowych skonstruowanych w taki sposób, aby wyeksponować komizm wynikający z imitowania przez dzieci zasad świata dorosłych.
Shirley Temple i Jackie Coogan
Shirley Temple w Małej księżniczce, 1939 r.
W gwiazdorskim stylu pojawiła się na ekranie niezapomniana Shirley Temple. Jako czterolatka wystąpiła w The Baby Burlesques, gdzie naśladowała wielkie gwiazdy filmowe. Wielkim sukcesem małej aktorki okazał się zaś film Rewolucja śmiechu (1934), w którym wykonała popisowy taniec. Potem przyszły dzieła bijące rekordy popularności, do których zalicza się szczególnie filmy Mały pułkownik, Nasze słoneczko czy Złotowłosy brzdąc. O wadze „Shirleyki” świadczy choćby fakt, że za swoje role otrzymała specjalnego Oscara.
Historia kina zapamiętała również chłopięcego aktora – Jackie Coogana, który po raz pierwszy wystąpił w filmie już jako półtoraroczny brzdąc. Najsłynniejszą rolą aktora była ta w filmie Charliego Chaplina pt. Brzdąc z 1921 roku. Zagrał tu bezdomne dziecko, które jest pomocnikiem ubogiego szklarza. Razem tworzą wzruszający, a zarazem niezwykle zabawny duet: chłopiec wybija szyby tylko po to, żeby Charlie mógł je potem wstawić za odpowiednią opłatą. Po tym wyczynie Jackie Coogan zagrał między innymi Oliviera Twista czy Małego Robinsona Cruzoe.
Jackie Coogan w filmie Brzdąc, 1921 r.
Dziecko jako autonomiczny aktor
Film na serio zainteresował się dziecięcym światem dopiero w połowie XX wieku. Wtedy powstały takie dzieła, jak np. Czerwony balonik A. Lamorisse’a (1956), Sierioża G. Danieli i I. Tałankina czy Hugo i Józefina G. Gredego (1967). Jednocześnie dziecko stało się świadomym aktorem, który potrafi odtworzyć na ekranie czasem bardzo skomplikowane emocje i przeżycia, jak np. żałoba po śmierci rodziców czy trauma doświadczenia przemocy. Przykładem takich dzieł są Ponette J. Doillona (1998) czy Synalek Josepha Rubena (1993).
Ponette to historia o czteroletniej dziewczynce, która w wypadku samochodowym traci matkę. Ojciec i jego najbliższa rodzina próbują pomóc bohaterce w uporaniu się ze śmiercią, ale dziecko nie przyjmuje tego faktu do wiadomości. Mała mocno wierzy w to, że matka wróci wbrew zapewnieniom dorosłych. Victoire Thivisol została nagrodzona za rolę Ponette w Wenecji w 1966 roku.
Natalie Portman w filmie Leon zawodowiec
W filmie Synalek wystąpił z kolei Macaulay Culkin, znany z popularnej dylogii Kevin sam w domu. Do dzieł, w których dziecko i jego gra aktorska odgrywają istotną rolę, należą również np. Leon zawodowiec z Natalie Portman, Szósty zmysł, A.I. Sztuczna inteligencja z Haleyem Joelem Osmentem lub Człowiek w ogniu z Dakotą Fanning.
Jako dziecko karierę zaczął również Christian Bale. W wieku czternastu lat został zaangażowany przez Stevena Spielberga do słynnego filmu Imperium słońca (1987). Zagrał tam Jima Grahama, syna arystokratycznej brytyjskiej rodziny, który podczas II wojny światowej zostaje umieszczony w obozie dla internowanych w Szanghaju.
Literatura:
Encyklopedia kina, pod red. T. Lubelskiego, Kraków 2010.
