Gloria Swanson – największa aktorka kina niemego
Gloria Swanson stanowi dziś kobiecą ikonę kina niemego, nie tylko dzięki rolom w ówczesnych produkcjach, ale także z powodu wybitnej kreacji w słynnym Bulwarze Zachodzącego Słońca.
Gloria Swanson – aktorka o polskich korzeniach
Gloria Swanson (właśc. Gloria Svensson) urodziła się w 1897 roku w Chicago. Jej ojciec był z pochodzenia Szwedem, matka zaś posiadała polskie korzenie (Adelaide Klonoski). Przyszła aktorka ukończyła szkoły publiczne w Chicago, Key West i na Florydzie. Jednak już w 1913 roku związała się z filmem, zaczynając od statystowania. Swoją pierwszą rolę filmową Gloria Swanson zdobyła w 1915 roku. Był to obraz Richarda Foresta Bakera – The Fable of Elvira and Farina the Meal Ticket. Następnie aktorka próbowała sił w komediach, by w 1918 roku trafić do wytwórni Triangle Film Corporation i stworzyć wizerunek melodramatyczny. Zagrała między innymi w takich filmach, jak Society for Sale, Her Decision czy Wife Or Country.
W rozwoju filmowej kariery pomogło Swanson małżeństwo z Wallace’em Beerym, znanym wówczas aktorem i reżyserem, które zawarła w wieku 19 lat. Dzięki niemu aktorka stała się bardziej rozpoznawalna. W 1919 roku Gloria Swanson zaczęła występować w filmach Cecila B. DeMille’ ego, który uczynił z niej prawdziwą gwiazdę.
Gloria Swanson – od “bathing beauty” do ikony kina
Pod wpływem współpracy z Cecilem B. DeMille’em Gloria Swanson zmieniła swój image – z jednej z „bathing beauties” Macka Sennetta stała się piękną, dojrzałą kobietą. U DeMille’a zagrała w sześciu filmach, były to między innymi Nie zmieniaj męża (1919), For Better, for Worse (1919), Kobieta i mężczyzna (1919), Po co zmieniać żonę (1920). W pierwszym z wymienionych obrazów Swanson wcieliła się w znudzoną małżonkę, która ma dość życia ze zramolałym i zaniedbanym mężem. Postanawia więc wymienić go na nieco młodszą i bardziej namiętną wersję. Wkrótce jednak okazuje się, że nowy partner posiada jeszcze bardziej odpychające cechy niż jego poprzednik.
W czasie współpracy z DeMille’em aktorka zaliczyła krótkie małżeństwo z Herbertem K. Sombornem i urodziła córkę, Glorię. Na początku lat 20. Swanson została zaangażowana z kolei przez Sama Wooda, u którego zagrała w kilku znaczących melodramatach, między innymi w Poza skałami (1922), nakręconym na podstawie powieści Elinor Glyn. Bohaterka, w którą wcieliła się gwiazda, Theodora Fitzgerald, aby ratować ubogą rodzinę, wychodzi za mąż za milionera. Los jednak ostatecznie łączy ją z młodzieńczą miłością, Hectorem (w tej roli Rudolf Valentino).
Gloria Swanson, fot. Screenland, 1930 r.
Dzięki kreacjom nieco znudzonych, choć w gruncie rzeczy rozsądnych żon, Gloria Swanson zdobyła olbrzymią popularność. Jednak jej najwybitniejsze role powstały pod kierunkiem Allana Dwana. Kilka filmów wyreżyserowane przez tego twórcę uchodzi za arcydzieła. Są to Skandal towarzyski (1924), Manhandled (1924) oraz Stage Struck.
Gloria Swanson – ekscentryczna miłośnica
Wraz z rozwijającą się karierą gwiazdy, wizerunek Glorii Swanson stawał się coraz bardziej wyrafinowany. Aktorka uwielbiała nieco ekscentryczne stroje, z dodatkami w postaci pawich piór i obowiązkowej kosztownej biżuterii. Gwiazda przestrzegała restrykcyjnej diety, była np. znana z tego, że na plan przynosiła własne posiłki. Image Swanson zdecydowanie odbiegał od innych znanych gwiazd kina niemego, jak Lillian Gish czy Mary Pickford. Podczas gdy one uosabiały typ niewinnego dziewczęcia, Swanson stworzyła wzorzec kobiety dojrzałej i świadomej własnych atutów. Z takim nowoczesnym wizerunkiem aktorki harmonizował jej swobodny stosunek do relacji erotycznych. Gloria Swanson słynęła bowiem z posiadania licznego grona adoratorów.
Gloria Swanson, fot. Karl Struss, 1919 r.
W 1925 roku aktorka wyszła za francuskiego arystokratę o nazwisku Henri de la Falaise. Nie przeszkodziło jej to jednak rok później nawiązać płomiennego romansu ze znanym biznesmenem, Josephem P. Kennedym, ojcem późniejszego prezydenta USA. Wpływowy makler giełdowy postarał się, aby mąż gwiazdy został wysłany do Paryża w celu prowadzenia interesów wytwórni Pathe. Tymczasem Swanson romansowała z nim w najlepsze, a także korzystała z pomocy kochanka w interesach. W 1926 roku gwiazda założyła własną firmę producencką – Gloria Swanson Pictures. Pod jej skrzydłami Raoul Walsh zrealizował film Grzech Sadie Thompson (1928), oparty na opowiadaniu Somerseta Maughama A jednak ciało jest słabe, za który Swanson dostała nominację do Oscara.
Gloria Swanson – zmierzch i powrót w wielkim stylu
Kennedy sfinansował z kolei produkcję Królowej Kelly, z Glorią Swanson w roli głównej, w reżyserii Ericha von Stroheima. Dzieło nie zostało jednak dokończone. W 1929 roku aktorka po raz pierwszy wystąpiła w filmie dźwiękowym – Trespasser Edmunda Gouldinga. Za swoją kreację dostała wprawdzie nominację do Oscara, jednak czas szczęśliwej gwiazdy Swanson zaczął dobiegać końca. Artystka nie mogła się odnaleźć w dźwiękowej erze kina, a ponadto kojarzyła się publiczności z poprzednią epoką, która właśnie odchodziła do lamusa. Czas ten zbiegł się z poważnymi kłopotami finansowymi, w jakie gwiazda popadła po rozstaniu z Kennedym. Swanson miała aż półtora miliona dolarów długu. O swoim kochanku wypowiadała się zaś po latach bardzo niepochlebnie. Porównała bowiem Kennedy’ego do Stalina, twierdząc, że „obaj robili sobie notatkę do akt, a potem wydawali dokładnie odwrotne polecenie przez telefon”.
Gloria Swanson i William Holden w Bulwarze Zachodzącego Słońca
Po rozwodzie z francuskim markizem Swanson wychodziła za mąż jeszcze trzykrotnie. Ze związku z Michaelem Farmerem przyszła na świat jej druga córka, Michele. Ostatnim mężem aktorki był William Duffy, którego poślubiła w 1976 roku i była z nim aż do swojej śmierci. W latach 30. i 40. gwiazda pojawiła się jeszcze w kilku filmach, jednak nie były to znaczące role, Swanson właściwie odsunęła się w cień. Rola życia gwiazdy paradoksalnie nadeszła dopiero w 1950 roku. Wówczas Gloria Swanson stworzyła niepowtarzalną kreację w słynnym Bulwarze Zachodzącego Słońca w reżyserii Billy’ego Wildera. W filmie tym aktorka zagrała starzejącą się gwiazdę kina niemego, która marzy o powrocie na wielki ekran. Aktorka wypowiada tu bardzo znaną kwestię, stanowiącą niejako esencję tamtej epoki filmu: „My nie potrzebowaliśmy dialogów. Mieliśmy twarze!”. Gloria Swanson zmarła w 1983 roku w Nowym Jorku. Jej twarz pozostaje nieśmiertelną ikoną wielkości kina niemego.
Literatura:
Kino nieme, pod red. T. Lubelskiego, R. Syski, I. Sowińskiej, Kraków 2010.
H. Hoffmann, B. Hoffmann-Napieralska, K. Hoffmann, Leksykon gwiazd kina amerykańskiego, Warszawa 2006.
K. Connolly, Mroczna historia Hollywood, przeł. M. Wyrwas-Wiśniewska, Ożarów Macowiecki 2014.
