Charlie Chaplin – liryczny znawca ubóstwa
Charlie Chaplin
Charles Spencer Chaplin był wszechstronnie utalentowanym człowiekiem filmu: aktorem, reżyserem, scenarzystą i kompozytorem muzyki filmowej. Przede wszystkim trzeba jednak pamiętać, że Chaplin to nie tylko guru komedii, ale także twórca typowej postaci filmowej. Ponadto to właśnie on po raz pierwszy wprowadził do kina temat ubóstwa i uczynił bohaterem filmu zwykłego człowieka z ulicy.
Chaplin i jego burzliwa biografia
Charles Spencer Chaplin był z pochodzenia Anglikiem, urodził się w Londynie w 1889 roku. Jego rodzice pracowali w teatrze radiowym. Dzieciństwo Chaplina nie obfitowało w szczęśliwe wydarzenia – ojciec porzucił rodzinę, a matka wraz z nim i starszym bratem Charliego żyła w skrajnej nędzy i tułała się po przytułkach. Kiedy Chaplin miał 12 lat ojciec-alkoholik zmarł, a matka trafiła do szpitala psychiatrycznego, Charliem zaopiekował się jego starszy brat. Chaplin występował na scenie teatrów londyńskich już od piątego roku życia.
W 1911 roku po raz pierwszy wyjechał do Stanów Zjednoczonych z teatrem Karno. Wystąpił w czternastu filmach, a w 1914 roku zrealizował swoje pierwsze dzieło Bójka w deszczu. W 1919 roku założył również własną wytwórnię filmową United Artists z Mary Pickford, Douglasem Fairbanksem i D. W. Griffihem. Od 1923 roku był producentem swoich filmów. Z Ameryki Charles Spencer Chaplin wyjechał w 1952 roku, podejrzewany o sympatie komunistyczne. Zamieszkał wówczas w Szwajcarii, gdzie zmarł w 1977 roku.W 1975 roku otrzymał brytyjski tytuł szlachecki.
Miał dziesięcioro dzieci. Charlie Chaplin w Stanach Zjednoczonych uchodził za skandalistę. Był czterokrotnie żonaty: z Mildred Harris (1918 – 1920), Litą Grey (1924 – 1927), Paulette Goddart (1936 – 1942) oraz Ooną O’Neill (1943 – 1977). Miał wyjątkową skłonność do bardzo młodych dziewcząt, dwie ze swoich żon poślubił, gdy miały 16 lat (Charlie Chaplin i kobiety jego życia). Ponadto Charles Spencer Chaplin nigdy nie przyjął amerykańskiego obywatelstwa i odmówił zeznań przed Komisją do badania działalności antyamerykańskiej.
Niepowtarzalny styl aktorski Chaplina
Chaplin stworzył niepowtarzalny styl aktorski, który wyrastał z tradycji teatru pantomimy oraz improwizacji. Znakami rozpoznawczymi jego postaci były melonik, laseczka, za ciasna marynarka, za duże spodnie i rozdeptane buty. Była to odpowiedź na elegancję znanego amerykańskiego aktora – Maxa Lindera, wcielenia najlepszych mieszczańskich manier. Sam Chaplin nazywał Lindera swoim mistrzem.
Charlie Chaplin – wieczny włóczęga
Chaplin w swojej twórczości zwracał się do ludzi najuboższych. Bohaterem własnych dzieł uczynił włóczęgę, człowieka z nizin społecznych, którego smutny los demaskuje mitologię amerykańskiego snu. Filmy Chaplina wyraźnie odwoływały się do konwencji melodramatu, stanowiąc połączenie dwóch estetyk: komizmu i liryki. W efekcie śmieszna warstwa jego filmów stanowiła maskę gorzkiej prawdy o świecie i jego okrutnych regułach.
Kadr z filmu Brzdąc Charliego Chaplina
Pierwszym arcydziełem Chaplina był Charlie włóczęga z 1916 roku. W podobnym tonie utrzymany był Emigrant, w którym widzimy, jak amerykańscy policjanci wyłudzają łapówki od przybyłych do USA emigrantów. Z kolei Brzdąc opowiada historię bezdomnego chłopca, który pomaga Charliemu-szklarzowi. Wybija szyby, by potem szklarz mógł je wstawić. Każdy z bohaterów Chaplina był skonstruowany na zasadzie every mana, z którym mógł się utożsamić niemal każdy widz.
Charlie Chaplin – filmy-arcydzieła
Charlie Chaplin w filmie Gorączka złota
Najwybitniejszym filmem Chaplina jest Gorączka złota z 1925 roku. Dzieło opowiada o poszukiwaniu złota na Alasce, stanowiąc ironiczne nawiązanie do filmów przygodowych o tej tematyce. Pojawiło się tu wiele świetnych scen komicznych, gagów oraz zakończona happy endem miłosna historia.
W 1931 roku Chaplin na przekór wprowadzeniu dźwięku do kina zrealizował swój wielki film Światła wielkiego miasta. Był to hołd złożony tradycji kina niemego. Ponadto właśnie w tym dziele reżyser zadebiutował jako kompozytor. W 1936 roku zrealizował również niemy film Dzisiejsze czasy. Była to krytyka bezdusznych pracodawców wykorzystujących swoich pracowników.
Charlie Chaplin w filmie Światła wielkiego miasta, 1931 r.
Charlie Chaplin – filmy dźwiękowe
Pierwszym dźwiękowym filmem Chaplina był Dyktator, zrealizowany w 1940 roku. Stanowił on komentarz do działań Adolfa Hitlera. Reżyser obnażał przez śmiech mechanizmy totalitarnej władzy i propagandy. Główny chwyt fabularny polegał na komedii omyłek wynikających z podobieństwa pomiędzy żydowskim fryzjerem Charliem i tyrana Hynkela. Była to pierwsza satyra polityczna i komediowy film propagandowy.
Charlie Chaplin jako Dyktator
Bardzo gorzki film krytykujący kapitalizm to również Pan Verdoux z 1947 roku. Opowiada on o mężczyźnie, który chcąc utrzymać własną rodzinę, żeni się z zamożnymi kobietami, a następnie uśmierca je i przejmuje ich majątki. Bardzo lirycznym utworem były Światła rampy (1952 r.) – autobiograficzna opowieść o przemijaniu artysty. Kolejnymi filmami Chaplina były Król w Nowym Jorku i Hrabina z Hongkongu (1967).
