Clint Eastwood – amerykański indywidualista po obu stronach kamery

“Mam duszę buntownika. Za każdym razem, gdy ktokolwiek mówi mi, że trend jest taki i taki, idę w przeciwnym kierunku. Nienawidzę idei trendów. Nienawidzę naśladownictwa, mam szacunek dla indywidualności’’.

Gdy w latach 50. wyruszył do Hollywood, nie wróżono mu wielkiej kariery. Życie potrafi zaskakiwać. Role milczącego rewolwerowca i nieustraszonego stróża prawa przyniosły Clintowi Eastwoodowi sławę i uznanie. Charyzma, powściągliwy styl gry i surowy, męski urok uczyniły go jedną z największych gwiazd kina. Jest też jednym z najwyżej cenionych reżyserów i żywą legendą Hollywood.

Clint Eastwood – “Samson”

Clint Eastwood przyszedł na świat 31 maja 1930 roku w San Francisco. Był dorodnym, zdrowym i silnym niemowlęciem, nazywanym przez pielęgniarki ,,Samson’’. Wraz z młodszą o cztery lata siostrą wychowywał się w skromnym, protestanckim domu. Jego rodzice, Clinton Senior oraz Ruth, przywiązywali wagę do tradycyjnych wartości. Clint jest spokrewniony z Williamem Bradfordem – angielskim purytaninem, pasażerem Mayflower.

W czasie Wielkiego Kryzysu Eastwoodowie przenosili się z miasta do miasta. Clint często zmieniał szkoły. Był małym introwertykiem i nie przejawiał artystycznych talentów. Jego hobby było zbieranie butelek. Gdy rodzina osiedliła się w Oakland, w Kalifornii, Clint rozpoczął naukę w miejscowym technikum. Wystąpił nawet w szkolnym przedstawieniu, ale uznał to doświadczenie za nieprzyjemne.

Po ukończeniu szkoły i krótkim epizodzie w Los Angeles City College, Eastwood podejmował rozmaite prace. Był między innymi strażakiem leśnym w Oregonie i hutnikiem w Teksasie. Odbył też służbę w wojsku. W amerykańskiej armii był instruktorem pływania. W 1953 roku pożegnał się z wojskiem i wyruszył do Los Angeles. Nie marzył o zawojowaniu Fabryki Snów, ale…

Clint Eastwood w Hollywood

…w październiku 1954 roku Clint dowiedział się, że Billy Wilder miał reżyserować film o Charlesie Lindberghu – lotniku, który jako pierwszy przeleciał przez Atlantyk. Eastwood chciał zagrać amerykańskiego bohatera. Zjawił się na castingu, ale nie był z siebie zadowolony. Napisał do Billy’ego Wildera list z podziękowaniem za poświęcony czas i prośbą o ponowne spotkanie. Wierzył, że podczas osobistej rozmowy, poza studiem filmowym, będzie w stanie zaprezentować swój potencjał. Ostatecznie Wilder powierzył rolę Jamesowi Stewartowi. Ta porażka ostudziła nieco entuzjazm Eastwooda.

Kilku znajomych z wojska pracowało w przemyśle filmowym. Namawiali Clinta, by zgłosił się na zdjęcia próbne do Universal Studios, gdzie poszukiwano akurat nowych talentów. Eastwood zwracał na siebie uwagę. Był przystojny, milczący, miał w sobie pewien magnetyzm i charyzmę. Spodobał się. Zaproponowano mu kontrakt i tygodniówkę w wysokości 75 dolarów. Grywał epizody w filmach klasy B. Po paru latach został zwolniony. Uznano, że mówił zbyt wolno, a jego jabłko Adama było zbyt wydatne. Nie poddał się. W 1958 powierzono mu rolę w serialu stacji CBS. Rawhide emitowano przez siedem lat.

W 1964 roku Eastwood wystąpił w nagrywanym w Hiszpanii westernie Za garść dolarów. Reżyserem był Sergio Leone. Rolę proponowano Jamesowi Coburnowi. Zażądał on jednak kwoty, na którą producenci nie mogli się zgodzić. Drugim kandydatem był Charles Bronson. Gdy przeczytał scenariusz, uznał go za ,,najgorszy, jaki kiedykolwiek czytał’’. Clint nie miał zastrzeżeń do scenariusza i zgodził się wystąpić za jedynie 15 tysięcy dolarów. Film z dnia na dzień uczynił go gwiazdą. Eastwood przyjął kolejne role w westernach włoskiego reżysera: Za kilka dolarów więcej (1965) i Dobry, zły i brzydki (1966). W filmach tych bohater Eastwooda był powściągliwy i twardy, podobnie jak postacie w późniejszych westernach. We Włoszech Clint pracował także z Luchino Viscontim. Do perfekcji opanował język włoski.

Po powrocie do Stanów Zjednoczonych zagrał w kilku produkcjach różnych gatunków, m.in. w filmie wojennym Tylko dla orłów (1968), sensacyjnym Blef Coogana (1968), kolejnym westernie Muły siostry Sary (1970), komedii wojennej Złoto dla zuchwałych (1970). W 1971 roku Clint Eastwood wystąpił w filmie Brudny Harry, w reżyserii Dona Siegela, z którym aktor już kilkakrotnie współpracował. Bohaterem był Harry Callahan, detektyw, który ignoruje przepisy policyjne, sam definiuje sprawiedliwość i odważnie staje na jej straży. Widzowie uwielbiali tę postać.

Eastwood jeszcze czterokrotnie wcielił się w Harry’ego Callahana: w Sile Magnum (1973), Strażniku prawa (1976), Nagłym zderzeniu (1983) oraz Puli śmierci (1988). Dziś, gdy postać uznawana jest za kultową, a filmy przeszły do klasyki, trudno uwierzyć, że pierwszym kandydatem do roli Harry’ego był…Frank Sinatra. Ostatecznie nie dostał roli, ponieważ z bronią w ręku wyglądał mało wiarygodnie. W 1979 Clint wystąpił w opartym na prawdziwych wydarzeniach filmie Ucieczka z Alcatraz. Stworzył tam jedną z najlepszych kreacji w swojej karierze.

Granych przez Eastwooda bohaterów cechuje niezależność, nieustępliwość, silne poczucie sprawiedliwości oraz wierność przyjętym zasadom. To zazwyczaj inteligentni, milczący introwertycy. Clint Eastwood ma ze swoimi postaciami wiele wspólnego i między innymi dlatego jest zawsze wiarygodny. Pracując przed kamerą poznał swoje aktorskie możliwości i zapragnął nowych wyzwań. Postanowił spróbować swoich sił jako reżyser.

Clint Eastood po drugiej stronie kamery

Clint Eastwood stanął po drugiej stronie kamery w 1971 roku. Jego reżyserskim debiutem był film Zagraj dla mnie Misty. W thrillerze tym Clint zagrał także główną rolę – prezentera radiowego, który poznaje nieobliczalną dziewczynę, mającą na jego punkcie obsesję. Filmu nie uznano za wybitne dzieło, ale doceniono talent reżyserski Eastwooda.

W kolejnych latach Clint reżyserował filmy coraz częściej, zyskując coraz większe uznanie. Okazał się reżyserem wszechstronnym i twórczym. Na planie filmowym nigdy nie podnosi głosu, nie mówi ,,akcja’’ ani ,,cięcie’’. Słynie też z tego, że każdą scenę nagrywa tylko raz – nawet, jeśli aktorzy proszą o dubel. Gdy Matt Damon poprosił o powtórzenie nagranej sceny, Eastwood odpowiedział: ,,Po co? Chcesz marnować nasz czas?’’.

Wielu aktorów, którzy pracowali z Eastwoodem, wspominało wielkie, niekiedy wręcz paraliżujące onieśmielenie, jakie wzbudzał w nich Clint: ,,Nigdy nie krzyknął, nigdy nie przeklął, a ja nigdy nie byłam tak onieśmielona’’ – wyznała Meryl Streep. Z kolei Tom Hanks wspominał: ,,Clint traktuje aktorów jak konie. Kiedy w latach 60. pracował na planie Rawhide, reżyser krzyczał „Akcja!” i wszystkie konie uciekły. Teraz, kiedy Clint sam jest szefem, mówi cichym, cichutkim głosem: „W porządku, jedziemy dalej” i zamiast krzyczeć: „Cięcie”, mówi: „Wystarczy”. To przerażające jak cholera!”.

Wiele filmów wyreżyserowanych przez Eastwooda uznano za wybitne. Obraz Niesamowity jeździec (1985) nominowano do Złotej Palmy. W 1988 roku Clint wyreżyserował film Bird, z Forestem Whitakerem w roli głównej. Jest to opowieść o Charliem ,,Birdzie’’ Parkerze, słynnym saksofoniście uzależnionym od alkoholu i narkotyków. Ten dramat biograficzny był hołdem Eastwooda dla geniuszu Parkera oraz dla jazzu. Clint sam jest znakomitym pianistą jazzowym. Nigdy nie brał lekcji gry, jednak od dziecka interesował się muzyką. W 1997 wystąpił w Carnegie Hall. Skomponował muzykę do kilku swoich filmów.

Lata 90. to dla Eastwooda pasmo artystycznych sukcesów. W 1992 roku wyreżyserował film Bez przebaczenia. Zagrał także główną rolę. Obraz zdobył cztery Oscary: dla najlepszego filmu, aktora drugoplanowego (Gene Hackman), za najlepszy montaż oraz najlepszą reżyserię. Clinta nominowano także w kategorii aktorskiej. Bez przebaczenia to historia byłego rewolwerowca, który ponownie sięga po broń, by pomścić okaleczoną prostytutkę. Eastwoodowi partnerowali Gene Hackman i Morgan Freeman. Film uznaje się za antywestern, odzierający Dziki Zachód z romantycznego mitu i ukazujący naturę przemocy. To jedno z największych osiągnięć amerykańskiej kinematografii.

W 1993 Eastwood wyreżyserował wzruszający dramat pod tytułem Doskonały świat, z Kevinem Costnerem w roli głównej. Z kolei w 1995 stworzył melodramat Co się wydarzyło w Madison County. W filmie tym partnerowała mu nominowana do Oscara Meryl Streep.

W 2003 roku Clint Eastwood zaangażował Seana Penna, Tima Robbinsa oraz Kevina Bacona i stanął za kamerą, przygotowując ekranizację znakomitej powieści Dennisa Lehane’a. Rzeka tajemnic to przejmujący thriller psychologiczny, w którym trzej odtwórcy głównych ról stworzyli najlepsze kreacje w swoich karierach. Sean Penn i Tim Robbins zostali nagrodzeni Oscarami. Eastwooda nominowano za najlepszą reżyserię.

W 2004 Clint wyreżyserował obraz Za wszelką cenę – historię młodej, ambitnej bokserki. To nie tylko film o boksie, ale przede wszystkim o niezwykłej więzi pomiędzy młodą dziewczyną, a skrytym i pozornie nieprzystępnym trenerem. Jest to opowieść o walce, determinacji, przyjaźni i poświęceniu. Film zdobył cztery Oscary: dla najlepszego filmu, reżysera, aktorki pierwszoplanowej (rewelacyjna Hilary Swank) oraz aktora drugoplanowego (Morgan Freeman).

Kolejne lata przyniosły więcej sukcesów, choć już nie tak spektakularnych. Listy z Iwo Jimy (2006), Sztandar chwały (2006), Gran Torino (2008), Invictus – Niepokonany (2009), Snajper (2014) i Sully (2016) zostały dobrze przyjęte i obsypane nagrodami. Eastwood, pomimo sędziwego wieku, wciąż staje za kamerą, pracuje z aktorami i tworzy ważne filmy, które nie przechodzą bez echa.

Clint Eastwood i kobiety

Już od czasów szkoły średniej Clint Eastwood wiedział, jak zrobić wrażenie na kobietach. Pierwszą dziewczynę miał w wieku czternastu lat. Od tamtej pory zmieniał dziewczęta jak rękawiczki, nawiązując dłuższe relacje i praktykując one-night-standy.

Pierwszą żoną Eastwooda została Margaret Johnson. Poznali się w Los Angeles, podczas randki w ciemno. Ślub wzięli 19 grudnia 1953. Jeszcze w okresie narzeczeńskim Clint wdał się w romans z kobietą, która urodziła i oddała do adopcji jego dziecko. W czasie małżeństwa z Maggie nie odmawiał sobie skoków w bok. Przez czternaście lat był w związku z niejaką Roxanne Tunis, z którą doczekał się córki, Kimber. Do 1989 roku ojcostwo Clinta trzymane było w sekrecie.

Pływaczka Anita Lhoest również wpadła Eastwoodowi w oko. Zaszła w ciążę, ale nie widząc szans na trwały związek z Clintem, bez pytania go o zdanie dokonała aborcji.

W 1972 roku Eastwood poznał aktorkę (później także reżyserkę) Sondrę Locke. Aktor wyznał jej, że nigdy nie potrafił dochować wierności żadnej kobiecie, ale dla niej gotów był spróbować. Napisał dla kochanki piosenkę zatytułowaną ,,Uczyniła mnie monogamistą’’. Zamieszkali razem i pozostawali parą przez kilkanaście lat. W 1980 Clint był już znudzony monogamią i wyruszył na poszukiwanie erotycznych przygód. Będąc jeszcze z Locke wdał się w romans z Jacelyn Reeves, z którą doczekał się syna Scotta i córki Kate.

Podobno Johnson zgadzała się na romanse męża. Jednak w 1978 roku była już zmęczona (czarę goryczy przelał związek Clinta z Sondrą Locke) i wystąpiła o separację. Rozwód sfinalizowano w 1984, a w 1989 Locke zerwała z Eastwoodem. Clint znalazł pocieszenie w ramionach Barbry Streisand, a później między innymi u Barbary Minty – wdowie po Stevie McQueenie.

W 1990 roku zamieszkał z aktorką Frances Fisher. Urodziła im się córka, Francesca. Jeszcze zanim zamieszkał z Fran, nawiązał romans z dziennikarką Diną Ruiz i to ją poślubił 31 marca 1996 roku. Eastwood wyznał: ,,Jestem dumny, że mogę poślubić tę kobietę. To właśnie na nią tak długo czekałem’’. W grudniu 1996 przyszła na świat ich córka, Morgan. W 2014 małżeństwo zakończyło się rozwodem. Przyczyną rozstania, o dziwo, nie była niewierność Clinta, ale ,,różnice nie do pogodzenia’’. W lutym 2015, podczas 87 gali oscarowej, Eastwood przedstawił światu swoją nową wybrankę – młodszą od niego o 33 lata kelnerkę Christinę Sanderę.

Clint Eastwood i polityka

Clint Eastwood zawsze interesował się polityką. W 1986, jako niezależny kandydat, wygrał wybory na burmistrza Carmel-by-the-Sea w Kalifornii. Piastował urząd przez dwa lata.

W latach 50. wspierał Partię Republikańską, jednak po aferze Watergate, którą uznał za wyjątkowo niesmaczną, zmienił zdanie. Krytykował wszystkie wojny, w których brały udział Stany Zjednoczone: począwszy od wojny w Korei, przez wietnamską, aż po walki w Afganistanie i Iraku.

Eastwood jest przeciwko poprawności politycznej i wielokrotnie podkreślał, że warto zachować dystans i poczucie humoru. Uznał, że jest zbytnim indywidualistą, by jednoznacznie opowiedzieć się po prawej czy lewej stronie. Uważa się za libertarianina i popiera wolność jednostki. Krytykuje Partię Republikańską za sztywne stanowisko wobec związków jednopłciowych. Powiedział: ,,Mam wywalone na to, kto z kim sypia. Po co robimy aferę z czegoś, co nie jest aż tak istotne?’’.

W życiu osobistym i społecznym, po obu stronach kamery, w każdych okolicznościach Clint Eastwood okazuje swoją niezależność. Jest śmiałym indywidualistą. Postępuje zgodnie z własną maksymą: ,,Szanuj swój wysiłek, szanuj siebie. Szacunek do samego siebie prowadzi do samodyscypliny. Kiedy pozyskasz jedno i drugie – to prawdziwa moc’’.

Literatura:

Minty Clinch, Clint Eastwood. London: Hodder & Stoughton, 1994.

Richard Schickel, Clint Eastwood: A Biography. New York: Knopf, 1996.

Boris Zmijewsky, Lee Pfeiffer,The Films of Clint Eastwood. New York: Carol Publishing Group, 1993.

Patrick McGilligan, Clint: The Life and Legend, New York 2015