Gary Cooper – romantyczny kowboj wielkiego ekranu

Gary Cooper

Słynął z oszczędnego stylu gry i słabości do kobiet. Przez cały okres swojej blisko czterdziestoletniej kariery utrzymywał się na hollywoodzkim szczycie. Zagrał u 59 reżyserów i partnerował największym aktorkom w historii kina. Gary Cooper obok Johna Wayne’a stał się najważniejszym wcieleniem amerykańskiego kowboja i narodowego bohatera.

Gary Cooper – kierowca autobusu zostaje hollywoodzkim kaskaderem

Gary Cooper urodził się w 1901 roku w stolicy stanu Montana. Jego rodzice byli brytyjskimi emigrantami, dlatego Gary i jego brat zostali wysłani do szkoły w Anglii. Zbliżająca się I wojna światowa pokrzyżowała jednak te plany i młodzieńcy na życzenie matki wrócili do Stanów Zjednoczonych. Rodzice Coopera zakupili duże ranczo, jednak Gary nie miał zamiłowania do pracy na roli. Ojciec przyszłego aktora został mianowany sędzią w Stanowym Sądzie Najwyższym, a sam Gary po ukończeniu szkoły średniej zaczął pracować jako kierowca autobusu. Próbował jednak imać się również innych zajęć: był przewodnikiem po Narodowym Parku Yellowstone, a także ilustratorem w gazecie.

Cooper szybko zaczął myśleć o pracy w kinie. Kiedy więc dostał wiadomość od znajomego, że w Hollywood można zatrudnić się w charakterze statysty, szybko skorzystał z tej propozycji i przeniósł się do Kalifornii. Przez pewien okres zarabiał jako kaskader w westernach, aż w 1926 roku udało mu się wystąpić w filmie Rozpętane żywioły. Ku zdziwieniu samych twórców dzieła, skromna rola początkującego aktora została zauważona przez damską część publiczności. Szczególne zainteresowanie Cooper wzbudził zaś w ówczesnej hollywoodzkiej gwieździe, Clarze Bow. Aktor nawiązał z nią płomienny romans, co znacznie pomogło rozkwitnąć jego karierze.

Coop pierwszym kowbojem ekranu

Cooper po swoim debiucie związał się z wytwórnią Paramount i zaczął dostawać kolejne role. Szybko okazało się, że jego kinowy wizerunek najlepiej pasuje do westernu, a Coop jeszcze przed przełomem dźwiękowym stał się gwiazdą tego gatunku. Szczególny rozgłos przyniósł mu film The Virginian Victora Fleminga. Do znaczących westernowych osiągnięć aktora należały również role w obrazach Nevada (1927), Niezwyciężony Bill (1936) Cecila B. DeMille’a, Człowiek z Zachodu Williama Wylera, Vera Cruz Roberta Aldricha czy Drzewo wisielców Delmera Davesa.

Gary Cooper – W samo południe

Najsłynniejszą kowbojską kreacją był natomiast występ w filmie W samo południe (1952) Freda Zinnemanna. Gary Cooper wcielił się tu w postać szeryfa Willa Kane’a, który postanawia samotnie stawić czoło zbliżającemu się do miasta niebezpiecznemu przestępcy i jego kompanii. Postać Kane’a stanowi emblemat kinowego wizerunku Coopa. Szeryf reprezentuje amerykański wzorzec bohatera – najważniejszymi dla niego wartościami są honor, odwaga i obrona słabszych przed złem nawet za cenę życia. W parze z niezwykle oszczędną grą aktora, stanowiącą synonim nieustraszonej męskości, idzie jednocześnie romantyczna natura bohatera. W tym arcydziele Coop stworzył niezapomniany ekranowy duet z Grace Kelly, która zagrała jego świeżo poślubioną małżonkę. Aktor za rolę W samo południe został odznaczony swoim drugim w karierze Oscarem.

Cooper Gary i jego Dramatyczno-wojenne kreacje

Pierwszą Nagrodę Akademii przyniósł Cooperowi dramat Howarda Hawksa Sierżant York. Wcielił się w nim w autentyczną postać amerykańskiego bohatera I wojny światowej. W Maroku Josefa von Sternberga zagrał z kolei żołnierza Legii Cudzoziemskiej, zakochanego w pięknej piosenkarce estradowej, której rola przypadła Marlene Dietrich. Aktor niemal natychmiast wszedł w relację erotyczną z piękną gwiazdą ku wielkiej zazdrości reżysera, związanego wówczas z Marleną. Coop na planie Maroka poróżnił się ze Sternbergiem do tego stopnia, że doszło między nimi do fizycznej przepychanki. Potem zaś aktor odmówił współpracy z reżyserem przy kolejnych produkcjach.

Jedne z najwybitniejszych dramatycznych ról Gary’ego Coopera to natomiast występy w ekranizacjach głośnych powieści Ernesta Hemingwaya. Pożegnanie z bronią (1932) w reżyserii Franka Borzage’a to oparta o autobiograficzne wspomnienia pisarza opowieść o miłości na froncie I wojny światowej. U boku Coopa w filmie pojawiła się Helen Hayes. Z kolei w Komu bije dzwon (1943) Sama Wooda Gary partnerował pięknej Ingrid Bergman. Historia rozgrywająca się w czasach hiszpańskiej wojny domowej należy do najpopularniejszych obrazów w dziejach kina. Warto zaznaczyć, że Cooper był bliskim przyjacielem Hemingwaya, co miało dodatkowy wpływ na jego przekonującą grę aktorską w adaptacjach prozy powieściopisarza.

Gary Cooper i Ingrid Bergman w filmie Komu bije dzwon

Coop stworzył również istotne kreacje dramatyczne w takich filmach, jak Wielkomiejskie ulice (1931) Roubena Mamouliana, Dziś żyjemy (1933) Hawksa, gdzie zagrał z Joan Crawford, The Fountainhead Kinga Vidora, Nie zabijaj (1956) Williama Wylera lub Człowiek, którego już nie ma (1958) Philipa Dune’a. Na planie The Fountainhead gwiazdor poznał Patrizię Neal, swoją wieloletnią miłość.

Warto wspomnieć, że po występie w Dumie Jankesów (1942) Sama Wooda Cooper zdobył status ulubieńca amerykańskiej publiczności. Świetnie oddał bowiem charakter Lou Gehriga, narodowej gwiazdy baseballu. Sportowiec ten musiał przedwcześnie zakończyć wspaniałą karierę z powodu poważnej choroby, która szybko doprowadziła do jego śmierci.

Gary Cooper jako komik i gwiazdor filmów przygodowych

Pomimo wizerunku kojarzącego się z westernem i dramatem aktor z powodzeniem grywał również w komediach. Wystąpił na przykład w dwóch głośnych filmach Franka Capry – Pan z milionami (1936) i Obywatel John Doe (1941). Role w swoich dziełach zaproponowali mu również tacy mistrzowie komedii jak Ernst Lubitsch czy Billy Wilder. Ten pierwszy zaangażował go do Sztuki życia (1933), natomiast Wilder dał Cooperowi rolę w Miłości po południu (1957). W przewrotnej komedii o skomplikowanych relacjach erotycznych Cooper zagrał przystojnego amanta, w którym zakochuje się młodziutka studentka (Audrey Hepburn).

Gary Cooper i Marlene Dietrich w filmie Pokusa

Z Marleną Dietrich aktor spotkał się zaś kolejny raz w filmie Howarda Hawksa Pokusa (1936). To historia o złodziejce klejnotów, która aby ukryć swój łup, wykorzystuje do tego celu przebywającego na europejskich wakacjach Amerykanina.

Cooper grywał również w kinie przygodowym, jak np. W tajnej misji w reżyserii Fritza Langa. Stworzył tu interesującą postać profesora Jespera, fizyka i jednocześnie agenta wywiadu, który podczas II wojny światowej zostaje wysłany do Europy, żeby zdobyć informacje o planowanej przez Niemców budowie bomby atomowej.

Niezastąpiony Gary

Gary Cooper był trzykrotnym Laureatem Oscara, ostatnią, honorową statuetkę za całokształt twórczości odebrał za chorującego już poważnie na raka aktora James Stewart. Gwiazdor był uwielbiany przez publiczność za szczególną charyzmę, którą emanował na ekranie. Stworzył niezwykle spójny wizerunek mężczyzny, który jest wierny własnym zasadom i nie poddaje się aż do końca. Szczupła wysoka sylwetka i męskie spojrzenie Coopera przyciągały rzesze kobiet. Gwiazdor był niestrudzonym kochankiem, wciąż poszukującym erotycznych przygód pomimo wieloletniego małżeństwa z Veroniką Balfe, z którą doczekał się córki Marii. Zmarł w 1961 roku.

Literatura:
H. Hoffmann, B. Hoffmann-Napieralska, K. Hoffman, Leksykon gwiazd kina amerykańskiego, Warszawa 2006.

N. Cawthorne, Życie erotyczne gwiazd Hollywood, przeł. A Nowak, Kraków 2005.