„Generał” – najlepsza komedia Bustera Keatona

Tytuł: Generał (oryg. The General)

Rok produkcji: 1926

Reżyseria: Buster Keaton, Clyde Bruckman

Obsada: Buster Keaton, Marion Mack, Glen Cavender, Jim Farley, Frederick Vroom, Charles Henry Smith, Frank Barnes, Joe Keaton

Kamienna twarz Bustera Keatona stała się znakiem rozpoznawczym tego filmu. Generał to doskonale skonstruowana komedia, a zarazem mądra opowieść o człowieku odważnie stawiającym czoło wszelkim przeciwnościom losu.

Generał, zrealizowany przez Bustera Keatona i Clyde’a Bruckmana w 1926 roku, natychmiast podbił serca ówczesnej publiczności. Pierwszy z wymienionych twórców wcielił się również w głównego bohatera filmu. Komedia, której akcja rozgrywa się w Stanach Zjednoczonych w czasie wojny secesyjnej, przedstawia zabawne losy młodego maszynisty, Johnniego Graya. Mężczyzna ze względu na swoją przydatną w okresie wojny profesję nie zostaje przyjęty do armii konfederatów, przez co odtrąca go narzeczona, Annabelle (w tej roli Marion Mack), przekonana, że jej ukochany po prostu stchórzył.

Generał – Symetria konstrukcji – pogoń i ucieczka

Pewnego dnia pociąg Graya, o znaczącej nazwie „Generał”, zostaje uprowadzony przez żołnierzy Unii, a na dodatek w jednym z wagonów znajduje się Annabelle. Maszynista bez wahania rusza w pościg, który obfituje w serię przezabawnych gagów sytuacyjnych. Bohater najpierw porusza się drezyną, potem rowerem, a gdy udaje mu się na jednej ze stacji zarekwirować pociąg z chętnymi do pomocy żołnierzami, odjeżdża samą lokomotywą, bez doczepionych wagonów. W efekcie Gray musi samotnie stawić czoła porywaczom, którzy na wszystkie sposoby próbują mu pokrzyżować szyki.

Gdy maszynista “Generała” dociera wreszcie do sztabu unionistów pod Chattanoogą, podstępem uwalnia narzeczoną i wraz z nią ucieka odzyskanym pociągiem. Mamy do czynienia z wyraźnie dwudzielną konstrukcją akcji. W drugiej części komedii Buster Keaton ze ścigającego zamienia się bowiem w ściganego i cała seria komicznych wydarzeń ulega odwróceniu. W drodze powrotnej Gray wraz z Annabelle podpalają most na Rock River, co utrudnia unionistom przedostanie się przez rzekę. Dzielny maszynista po dotarciu do celu alarmuje armię Południowców i sam bierze w niej czynny udział. Udaje mu się nawet wziąć do niewoli samego generała Thatchera, za co otrzymuje upragniony mundur i stopień porucznika. Oczywiście bohater odzyskuje również miłość wdzięcznej ukochanej.

Film Generał – człowiek z kamienną twarzą w starciu z losem

Generał to jedna z najdoskonalszych komedii niemego kina, w której pomysłowość konstrukcyjna harmonijnie współgra z filozoficznym podłożem filmu. Dzieło Bustera Keatona to przede wszystkim opowieść o nieustannym zmaganiu zwykłego człowieka z nieprzewidywalnym losem. Na dodatek jest to bój w większości samotny i obfitujący w liczne porażki. W owej walce bohater Generała niezależnie od okoliczności zachowuje tę samą kamienną twarz, będącą znakiem rozpoznawczym genialnego komika. Młody maszynista nigdy nie rozpacza, ale nawet w najbardziej dramatycznych sytuacjach całą energię koncentruje na rozwiązaniu bieżącego problemu.

Dzięki temu bohaterowi Generała udaje się wciąż posuwać naprzód, niezależnie od tego, czy przyjdzie mu wziąć udział w pościgu czy w ucieczce. Znamienne, że akcja komedii została zbudowana na zasadzie piętrzących się zagrożeń, które w kulminacyjnym momencie sięgają apogeum. Pomysłowe działania Graya wcale nie zapewniają mu zatem bezpieczeństwa na przyszłość, musi on bowiem zachować nieustanną czujność, a ostatecznie zmierzyć się niemal z całą armią Unii. Jego podejście do życia finalnie przyczynia się do zwycięstwa i stanowi wyraźnie optymistyczne przesłanie. Mówi ono, że życie nigdy nie jest wolne od trosk, ale człowiek zawsze może zachować godność w starciu ze światem, a sekret wygranej tkwi w tym, żeby się nie poddać.

Literatura:

A. Grabicz, Kino, wehikuł magiczny. Przewodnik osiągnięć filmu fabularnego. Podróż pierwsza 1913 – 1949, Kraków 2007.