Vivien Leigh – od Scarlett O’Hary do Blanche DuBois
Była niezrównaną odtwórczynią ról słynnych bohaterek literackich, która zdobyła rozgłos dzięki takim ekranizacjom, jak Przeminęło z wiatrem, Anna Karenina czy Tramwaj zwany pożądaniem. Jej występy przed kamerą aż dwukrotnie nagrodzono statuetką Oscara, lecz to teatr, gdzie poznała swojego scenicznego i życiowego partnera, Laurence’a Oliviera, był najbliższy jej sercu. Vivien Leigh – piękna, utalentowana i tragiczna…
Vivien Leigh – marzenia o karierze
Vivien Leigh, a właściwie Vivian Mary Hartley, urodziła się 5 listopada 1913 w Dardżyling, w kolorowych, północno-wschodnich Indiach. Była córką angielskiego oficera, Ernesta Hartleya, oraz jego żony, Gertrudy. Kiedy dziewczynka miała 6 lat, jej rodzice posłali ją do katolickiej szkoły w Roehampton, w jednej z dzielnic Londynu. Podczas pobytu w internacie mała Vivien zaprzyjaźniła się z inną przyszłą gwiazdą – Maureen O’Sullivan, której wyznała swoje marzenie o tym, aby zostać „wielką aktorką”.
W 1931 roku ojciec Vivien zapisał córkę do Królewskiej Akademii Teatralnej w Londynie. Przyszła sława porzuciła jednak studia, gdy poznała swojego pierwszego męża, Herberta Leigh Holmana. Młodzi małżonkowie doczekali się córki o imieniu Suzanne. Tymczasem Vivien nie przestawała marzyć o rozpoczęciu kariery aktorskiej. W 1934 roku dotarła do niej informacja o kompletowaniu obsady do filmu Things Are Looking Up. Był to ekranowy debiut aktorki, której wkrótce zmieniono nazwisko na Vivien Leigh. Rok później artystka wystąpiła po raz pierwszy na scenie w sztuce Zielona Szarfa w londyńskim Q Theather.
Vivien & Larry
Vivien Leigh i Laurence Olivier, 1948 r.
Rozpoczęcie kariery teatralnej umożliwiło Vivien Leigh poznanie przystojnego i utalentowanego aktora Laurence’a Oliviera, który okazał się największą miłością jej życia. Ich pierwszym wspólnym filmem (a zarazem początkiem ich romansu) była Wyspa w płomieniach (1937). Oprócz tego, para pojawiła się razem na ekranie w melodramacie 21 dni (1940) oraz w opartej na prawdziwej historii Lady Hamilton (1941).
Vivien Leigh i Laurence Olivier pobrali się w 1940 roku, zaś w latach swojej największej artystycznej świetności cieszyli się tak ogromną sympatią wśród Brytyjczyków, iż przerastali swoją popularnością nawet ówczesną parę królewską – Jerzego VI i Elżbietę Bowes-Lyon.
Na przestrzeni lat państwo Olivierowie zasłynęli przede wszystkim z odgrywania pierwszoplanowych ról w licznych sztukach teatralnych opartych na dramatach Williama Szekspira, takich jak Król Makbet, Romeo i Julia czy Antoniusz i Kleopatra. W 1957 roku słynna para aktorów przyjechała również do Polski ze sztuką Tytus Andronikus, którą wystawiono na deskach Teatru Wielkiego w Warszawie (więcej o miłości Vivien Leigh i Laurence’a Oliviera: Viv i Larry).
Vivien Leigh – „Oto twoja Scarlett…”
Vivien Leigh jako Scarlett O’ Hara
Gdy w 1938 roku hollywoodzki producent David O. Selznick poszukiwał zjawiskowo pięknej, młodej kobiety do ekranizacji powieści Margaret Mitchell Przeminęło z wiatrem, do roli głównej bohaterki – Scarlett O’Hary przesłuchano pokaźną liczbę aktorek, jednak żadna nie spełniała jego oczekiwań.
Vivien Leigh, która przeczytała powieść Mitchell, wiedziała, że rola zielonookiej piękności z Południa jest stworzona dla niej i niedługo, razem z Olivierem, wsiadła na statek płynący do Stanów Zjednoczonych w nadziei otrzymania angażu. Jak głosi hollywoodzka legenda, Myron Selznick, oczarowany urodą i charyzmą Vivien, tak przedstawił aktorkę swojemu bratu, Davidowi, który właśnie przechadzał się po planie filmowym i oglądał próbną scenę pożaru w Atlancie: „Geniuszu, oto twoja Scarlett…” (więcej: Szukając Scarlett O’Hary).
Vivien Leigh i Clark Gable w Przeminęło z wiatrem
Vivien Leigh – gwiazda filmowa
Za rolę O’Hary w Przeminęło z wiatrem (1939) Vivien Leigh zdobyła Oscara oraz szczerą sympatię amerykańskiej publiczności. Na ekranie partnerował jej ówczesny król Hollywood – Clark Gable. Sukces tej wysokobudżetowej produkcji otworzył brytyjskiej aktorce drzwi do wielkiej kariery w Hollywood i wkrótce otrzymała ona główną rolę we wzruszającym melodramacie Pożegnalny walc (1940) z Robertem Taylorem. W 1945 roku Vivien Leigh wystąpiła na pierwszym planie w filmie Cezar i Kleopatra. Za sprawą tego tytułu, aktorka do dziś uważana jest za poważną konkurentkę dla innej słynnej odtwórczyni królowej Egiptu – Elizabeth Taylor. Kolejną znaczącą rolą artystki była postać tragicznej Anny Kareniny w nakręconej w 1948 roku ekranizacji głośnej powieści Lwa Tołstoja.
Swoją wysoką pozycję w branży filmowej Vivien Leigh ugruntowała jednak następnym projektem – ekranową wersją sztuki teatralnej Tennessee’ego Williamsa Tramwaj zwany pożądaniem. Za kamerą filmu stanął Elia Kazan, a w pozostałe czołowe postacie dramatu wcielili się Marlon Brando, Karl Malden i Kim Hunter.
W Tramwaju… Vivien zagrała Blanche DuBois – niezrównoważoną psychicznie kobietę żyjącą na granicy świata iluzji i rzeczywistości. Przejmującą i wielowymiarową kreację artystki docenił sam autor kontrowersyjnej sztuki: „Leigh wniosła do tej roli wszystko co było moim zamiarem, a nawet więcej, niż by mi się śniło.” Za swoją grę w Tramwaju zwanym pożądaniem, Vivien Leigh została, po raz drugi, uhonorowana Nagrodą Akademii Filmowej.
Vivien Leigh w filmie Tramwaj zwany pożądaniem
Vivien Leigh – piękny umysł
Mniej więcej w tym samym czasie, gdy artystka pracowała nad rolą cierpiącej na zaburzenia umysłowe Blanche DuBois, jej własne zdrowie psychiczne uległo nagłemu pogorszeniu. Szczyt podstępnej choroby miał miejsce w 1953 roku, gdy Vivien Leigh pracowała na planie filmu przygodowego Ścieżka słoni. U gwiazdy, która trafiła wtedy do szpitala psychiatrycznego, zdiagnozowano cyklofrenię. Choroba ta charakteryzowała się cyklicznie nawracającymi epizodami ciężkiej depresji i manii. W chwilach napadów Vivien traciła zdrowy rozsądek, robiła się agresywna i doznawała nagłego ataku szału. Małżeństwo Olivierów zostało wystawione na poważną próbę, której nie przetrwało. W 1960 roku Laurence Olivier poprosił żonę o rozwód.
W następnych latach Vivien Leigh, która była w stanie pracować w okresach pomiędzy nawracającymi atakami choroby, wystąpiła w filmach Rzymska wiosna Pani Stone (1961) i Statek szaleńców (1965) W międzyczasie zaś związała się z aktorem scenicznym Jackiem Merivale’em, który opiekował się artystką do końca jej dni.
Vivien Leigh zmarła w wyniku zapalenia płuc 8 lipca 1967 roku w Londynie. Miała 53 lata. W zbiorowej świadomości widzów legendarna aktorka wciąż pozostaje raz zielonooką i uśmiechniętą Scarlett O’Harą; raz niespokojną i szarpiącą się niczym złapany w sidła motyl, Blanche DuBouis.
Literatura:
Edwards Anne, Vivien Leigh, Prószyński i S-ka, Warszawa 2014.
