Najlepsze filmy fantasy – 15 filmów fantastycznych
Gatunek filmów fantasy narodził się jako odmiana filmowej fantastyki w latach 80. XX wieku. U jego podstaw leżała próba zerwania z naukowym postrzeganiem świata w wersji science i skupienie się nie na przyszłości, ale na mitycznej przeszłości.
Filmy fantasy jako konwencja kinowa dzielą się na dwie główne odmiany. Pierwszą z nich jest fantastyka bohaterska („heroic fantasy”), drugi rodzaj stanowi natomiast fantastyka magiczna („sword and sorcery”). W obu wypadkach mamy do czynienia z elementami cudowności w świecie przedstawionym, a głównym motywem jest walka dobra ze złem.
Akcja rozgrywa się w przeszłości, choć nie określa się dokładnie czasu opowieści. Zostaje on niejako zawieszonym na granicy prehistorii i baśni. Warto zwrócić uwagę, że możemy tu zaobserwować szczególne podejście do cudowności. Są to bowiem filmy, w których magiczne elementy rzeczywistości stanowią dla bohaterów część tego, co realne i nie budzą zdziwienia. Magia mieści się w obrębie naturalnego porządku.
Najlepsze filmy fantasy
1. Czarnoksiężnik z Oz (The Wizard of Oz, 1939)
Jednym z najlepszych filmów fantasy w historii kina jest Czarnoksiężnik z Oz. To głośna ekranizacja popularnej baśni Lymana Franka Bauma z 1900 roku, w której główną rolę zagrała młodziutka Judy Garland. Aktorka wcieliła się w rolę Dorotki, dziewczynki, która z powodu tornada znalazła się z dala od domu i szuka drogi powrotnej. W tym celu musi się udać do wszechmocnego maga z Oz. Po drodze poznaje kilku przyjaciół, z którymi odbywa wspólną podróż i przeżywa wiele ciekawych przygód. Są to Strach na Wróble, Blaszany Drwal i Tchórzliwy Lew.
Film stanowi gatunkową hybrydę – oprócz opowieści fantasy jest również bowiem musicalem. Czarnoksiężnik z Oz został wyróżniony dwoma Oscarami w kategoriach muzycznych. Statuetkę uzyskał kompozytor ścieżki dźwiękowej Herbert Stothart, a drugie trofeum wręczono za najlepszą piosenkę. Był nią słynny utwór Over the Rainbow wykonywany przez Judy Garland.
2. Niekończąca się opowieść (Die Unendliche Geschichte)
Niekończąca się opowieść (1984) w reżyserii Wolfganga Petersena to fascynująca historia fantasy o chłopcu imieniem Bastian (Barret Oliver), który po odkryciu tajemniczej księgi przenosi się do baśniowej krainy, gdzie ma do spełnienia ważną misję – uratowanie Cesarzowej (Tami Stronach) i jej poddanych. Zarówno sama bajkowa opowieść, jak i pamiętna piosenka Limahla – Neverending Story z filmu na trwałe zapisały się w kanonie kina fantasy.
3. Władca Pierścieni (The Lord of The Rings)
Władca Pierścieni to trylogia wyreżyserowana przez Petera Jacksona na podstawie powieści Johna R. R. Tolkiena. Składają się na nią: Drużyna Pierścienia (2001), Dwie wieże (2002) i Powrót króla (2003). Motywem przewodnim wszystkich części jest walka o magiczny pierścień, a główny bohater cyklu to hobbit Frodo (Elijah Wood), którego drużyna może ocalić świat przed zagładą.
Władca Pierścieni zdobył serca fanów na całym świecie – odwieczne starcie dobra ze złem stanowi w tym wypadku odmianę kina fantasy – „sword and sorcery”. W filmach Petera Jacksona można odnaleźć nie tylko elementy baśni, ale również estetyki grozy. Wśród odtwórców głównych ról znaleźli się: Sean Astin jako Samwise Gamgee, Viggo Mortensen jako Aragorn czy Liv Tyler jako Arwena.
4. Conan Barbarzyńca (Conan the Barbarian)
Conan Barbarzyńca (1982), film fantasy wyreżyserowany przez Johna Miluisa, to jedna z prekursorskich pozycji kinowej fantastyki. Dzieło należy do tak zwanej odmiany bohaterskiej gatunku („heroic fantasy”). Głównym bohaterem filmu jest tytułowy Conan (w tej roli Arnold Schwarzenegger), wojownik, który dokonuje krwawej zemsty za wymordowanie swojej rodziny. Akcja rozgrywa się w bliżej nieokreślonej erze prehistorycznej, czasie okrucieństwa, ale też magii i wielkich czynów. Dzieło powstało na podstawie opowiadań Roberta E. Howarda, a jego kontynuacją był Conan niszczyciel (1984).
5. Hobbit (The Hobbit)
Hobbit to kolejna po Władcy Pierścieni adaptacja powieści Johna R. R. Tolkiena w reżyserii Petera Jacksona. Na filmową trylogię składają się: Niezwykła podróż (2012), Pustkowie Smauga (2013) oraz Bitwa Pięciu Armii (2014). W roli tytułowego hobbita Bilbo Bagginsa został obsadzony Martin Freeman. W filmach zagrali również np. Ian McKelen jako Gandalf Szary, Orlando Bloom jako Legolas czy Evangelline Lilly jako Tauriel. Fabuła filmu koncentruje się wokół wyprawy hobbita i krasnoludów do pieczary strasznego smoka Smauga w celu odebrania mu strzeżonych przez niego bogactw.
6. Wieki ciemne (Excalibur)
Excalibur (1981) to film fantasy w reżyserii Johna Boormana. Obraz opiera się na legendzie o królu Arturze i Rycerzach Okrągłego Stołu. W roli Artura wystąpił Nigel Terry, a jego demoniczną siostrę Morganę zagrała Helen Mirren. Nie mogło również zabraknąć czarodzieja Merlina (Nicol Williamson). Film opowiada o mitycznych dziejach władcy Brytanii i jego fantastycznych przygodach. Jedną z kluczowych ról odgrywa tytułowy Excalibur, czyli miecz pełniący jednocześnie rolę magicznego insygnium królewskiej władzy.
7. Harry Potter
Harry Potter to kultowy już cykl ośmiu filmów należących do fantastyki młodzieżowej, zrealizowany na podstawie bestsellerowych powieści J. K. Rowling. Są to: Harry Potter i kamień filozoficzny (2002), Harry Potter i Komnata Tajemnic (2003), Harry Potter i Więzień Azkabanu (2004), Harry Potter i Czara Ognia (2005), Harry Potter i Zakon Feliksa (2007), Harry Potter i Książę Półkrwi (2009), Harry Potter i Insygnia Śmierci: część I (2010) oraz Harry Potter i Insygnia Śmierci: część II (2011). Seria opowiada o dojrzewaniu wyjątkowego chłopca, który uczy się w szkole magii i stopniowo poznaje prawdę o sobie i otaczającym go świecie. W roli Harrego Pottera wystąpił Daniel Radcliffe, jego towarzyszkę Hermionę zagrała zaś Emma Watson.
8. Ciemny kryształ (The Dark Crystal)
Ciemny kryształ (1982) to film fantasy zrealizowany przez Jima Hensona, Franka Oza i Gary’ego Kurtza. Akcja rozgrywa się na planecie Thra, gdzie przed tysiącem lat lud Urskeksa zniszczył ciemny kryształ, co spowodowało nadejście wielkiego chaosu. Jedyną szansą na ocalenie przed złym Skeksisem jest odnalezienie zaginionego kawałka kryształu przez Jena z plemienia Gelfinów. W latach 80. dzieło było wielokrotnie nagradzane, między innymi w kategorii najlepszy film fantasy (nagroda Saturna).
9. Zaklęta w sokoła (Ladyhawke)
Zaklęta w sokoła (1985), film fantasy w reżyserii Richarda Donnera, to opowieść osnuta wokół miłości Isabeau (Michelle Pfeiffer) i kapitana Navarre (Rutger Hauer), którą próbuje zniszczyć mściwy biskup Aquilli (John Wood). Magnat w odwecie za odrzucenie jego uczuć przez piękną dziewczynę zamienia ją w sokoła. Na ukochanego Isabeau rzuca zaś czar powodujący, że nocą, kiedy ona przyjmuje ludzką postać, on zamienia się w wilka. Główne walory filmu to pomysłowość fabularna, malownicze zdjęcia i świetna obsada aktorska.
10. Opowieści z Narnii: Lew, czarownica i stara szafa (The Chronicles of Narnia: The Lion, the Witch and the Wardrobe)
Opowieści z Narnii (2005) Andrew Adamsona to film fantasy oparty na motywach powieści C. S. Lewisa. W czasie II wojny światowej czwórka rodzeństwa zostaje wysłana na odległą prowincję. W starej szafie dzieci nieoczekiwanie odkrywają wrota do alternatywnego baśniowego świata – królestwa Narnii, w której zła królowa – Biała Czarownica (Tilda Swinton) spowodowała wieczną zimę. Dzieci mogą jednak pomóc w zorganizowaniu armii Lwa Aslana, by pokonać siły zła. Film posiada wyraźne cechy paraboliczne – historia Narnii stanowi alegoryczną wersję historii Chrystusa, który zwycięża szatana przez złożenie dobrowolnej ofiary ze swojego życia.
11. Legenda (Legend)
Legenda (1985), film fantasy w reżyserii Ridleya Scotta, opowiada o zagrożeniu świata przez Władcę Ciemności (Tim Curry). Ostateczne zwycięstwo zła ma się dokonać, gdy śmierć poniosą dwa ostatnie jednorożce. Misja ocalenia świata przypada nieustraszonemu Jackowi (w tej roli wystąpił Tom Cruise). Przy okazji bohater ratuje piękną księżniczkę Lilly (Mia Sara).
12. Willow (1988)
Film fantasy Rona Howarda pt. Willow to interesująca opowieść o odważnym karle, który ratuje bezbronne niemowlę przed gniewem złej królowej Bavmordy. Willow Ufgood (w tej roli Warwick Davis) pewnego dnia znajduje maleńką dziewczynkę, ocaloną przez matkę od śmierci i wyprawioną w dal – w koszu płynącym z nurtem rzeki. Bohater decyduje się odnaleźć rodzicielkę Elory. Okazuje się, że na życie dziecka czyha królowa, która spodziewa się, że zgodnie z przepowiednią dziewczyna ze znamieniem na ciele odbierze jej władzę. W drodze Willow poznaje dzielnego rycerza Madmartigana (Val Kilmer), oferujący karłowi swoją pomoc w zamian za uwolnienie go z więzienia.
Willow zdobył dwie nominacje do Oscara w kategoriach najlepsze efekty specjalne i najlepszy montaż dźwięku, został zaś nagrodzony za najlepsze kostiumy statuetką Saturna. Willow to z pewnością wartościowy film, który warto obejrzeć ze względu na ciekawą fabułę i głębokie przesłanie obrazu.
13. Kolor magii (The Colour of Magic, 2008)
Telewizyjny film Vadima Jeana, Kolor magii, to ekranizacja dwóch książek znanego pisarza fantasy Terry’ego Pratchetta: Kolor magii oraz Blask fantastyczny. Akcja rozgrywa się w Świecie Dysku, położonym na czterech słoniach, które z kolei znajdują się na skorupie ogromnego żółwia. Pewnego dnia do największego miasta Ankh-Morpork przybywa tajemniczy turysta – pierwszy człowiek w historii Dysku, który zajmuje się podróżowaniem. Dwukwiat (Sean Astin) zjawia się on z magicznym Bagażem. Jego przewodnikiem zostaje Rincewind (David Jason), nieudolny czarodziej. To zapoczątkowuje serię ciekawych i emocjonujących przygód bohaterów.
Powieści Terry’ego Pratchetta, które stały się podstawą scenariusza, należą do słynnego cyklu pisarza Świat Dysku. Utwory brytyjskiego twórcy podbiły w latach 90. nie tylko rodzimy, ale także światowy rynek, zdobywając szturmem wierne grono czytelników. Ich najbardziej charakterystyczną cechą jest uwielbiany przez fanów humor.
14. Czarownica (Meleficent, 2014)
Wyjątkowa i oryginalna adaptacja baśni o śpiącej królewnie w reżyserii Roberta Stromberga to film, który dokonuje reinterpretuje tradycyjnej opowieści. Główną bohaterką czyni bowiem nie piękną księżniczkę mającą w wieku 16 lat zapaść w stuletni sen, ale sprawczynię uroku – złą wróżkę niezaproszoną przez królewskich rodziców na chrzciny córki. Jak się okazuje, ojciec dziewczynki miał swoje powody, by nie dążyć do spotkania z Meleficent. Przed laty skradł, a potem zawiódł jej uczucia, a także odebrał czarodziejce coś dla niej najcenniejszego.
W rolę Czarownicy wcieliła się fenomenalna Angelina Jolie, która świetnie oddała ambiwalencję granej postaci. Film Stromberga wyróżnia feministyczna perspektywa odczytywania tradycji i mitów, w których zakodowane są określone przekazy kulturowe na temat płci i przypisywanych im cech. W świecie Czarownicy to nie dzielni mężczyźni wybawiają królewny od zła. Największa siła tkwi tu w kobiecej solidarności i ogromnej sile ich uczuć.
15. Królewna Śnieżka i Łowca (Snow White and the Huntsman, 2012)
Królewna Śnieżka i Łowca to kolejna współczesna reinterpretacja starej baśni, wyreżyserowana przez Ruperta Sandersa. Przed oczami widza rozgrywa się fascynująca opowieść o władzy, zazdrości i sile zbiorowego oporu wobec zła. Zła królowa Ravenna (w tej roli wspaniała Charlize Theron) rozkazuje Łowcy (Chris Hemsworth) zgładzić zagrażającą jej Królewnę Śnieżkę (Kristen Stewart). Ten jednak tuż przed wykonaniem wyroku zmienia zdanie i pomaga swojej niedoszłej ofierze w ucieczce.
Filmowa adaptacja znanej baśni braci Grimm jest niezwykle mroczna i zostaje przekształcona w opowieść lub może przypowieść dla dorosłych. To historia o bezwzględnej rywalizacji kobiet, które z powodu doznanych krzywd dochodzą do świadomości, że ich jedynym narzędziem zachowania godności jest walka. I wbrew męskiemu porządkowi to one pragną dzierżyć władzę.
Dwie pozycje specjalne:
Gra o tron (Game of Thrones, 2011 – 2019)
Niezwykle popularny serial HBO to bez wątpienia świetna pozycja fantasy i jedna z najchętniej oglądanych pozycji platformy w ostatnich latach. Gra o tron to odcinkowa ekranizacja bestsellerowej serii powieści George’a R. R. Martina Saga lodu i ognia. W królestwie Westeros toczy się brutalna walka o władzę. Biorą w niej udział sama królowa (Lena Headey) z rodu Lannisterów, król Robert Baratheonie (Mark Addy) i kilka rodów możnowładców. Nieoczekiwanie wbrew własnej woli w konflikt zostaje wciągnięty klan Starków. Lord Stark (Sean Bean) zyskuje bowiem nominację na głównego doradcę króla Siedmiu Królestw. Jednocześnie z Północy nadchodzą niezmiernie groźni wrogowie.
W 2012 roku odtwórca roli Tyriona Lannistera, Peter Dinklage został nagrodzony Złotym Globem. Ponadto Gra o tron przez wiele lat zdobywał nominacje do tej statuetki, a tylko w 2019 roku zyskał 12 nagród Emmy. To z pewnością jeden z najważniejszych seriali dekady. Wciągająca tytułowa „gra” stanowi również wytrawną zabawę z samym odbiorcą, której najważniejszą cechą jest element zaskoczenia. Widz nigdy nie może być pewny, jaki będzie kolejny ruch – zdarza się bowiem, że postać, która wydaje się niemal głównym bohaterem ginie tuż po rozpoczęciu akcji.
Wiedźmin (The Witcher, 2019)
Serial Netflixa Wiedźmin to również ważna pozycja gatunku fantasy, a co istotne, szczególnie bliska polskim widzom. Odcinki filmu powstały bowiem na podstawie opowiadań oraz pięcioksięgu Andrzeja Sapkowskiego, prezentujących historię Białego Wilka – Wiedźmina i jego niesamowitych przygód. Znajdziemy tu nie tylko sporą dawkę uwielbianych przez miłośników gatunku efektów specjalnych obrazujących wydarzenia, ale też opowieść o miłości Geralda w Rivii (Henry Cavill) do pięknej Yennefer czy historię przyjaźni czarownika z zabawnym poetą Jaskrem.
Wiedźmin jako serial niezwykle ciekawie eksponuje feministyczne wątki prozy Sapkowskiego. Ważną rolę odgrywają tu postaci odważnych, walecznych kobiet, jak królowa Calanthe (Jodhi May) i jej wnuczka Cirilla (Freya Allan). Równie istotna jak historia Geralda jest tu dramatyczna przeszłość Yennefer (Anya Chalotra), której tragiczne doświadczenia odciskają piętno na jej osobowości i poczynaniach.