Greta Garbo – melancholia Skandynawii

Greta Garbo to niekwestionowana ikona kina. Skandynawska piękność wniosła na wielki ekran powiew dalekiej Północy, melancholii, a jednocześnie urok tajemniczego erotyzmu. Urzekające smutne spojrzenie, zmysłowe ruchy i ciemne blond włosy to znaki rozpoznawcze boskiej Grety.

 

Greta Garbo – biografia – okres europejski

Greta Garbo – najsłynniejsza aktorka lat 20. i 30. – pochodziła ze Szwecji, urodziła się w Sztokholmie w 1905 roku jako Greta Lovisa Gustafsson. Pochodziła z rodziny robotniczej. Już w wieku 14 lat porzuciła szkołę i rozpoczęła pracę jako ekspedientka w sklepie z kapeluszami, w domu towarowym PUB. Jednocześnie zarabiała jako modelka reklamująca oferowany przez sklep asortyment. Aktorka występowała w krótkich filmikach promujących sprzedawaną markę. W filmie zadebiutowała jako siedemnastolatka, w 1922 roku. Była to produkcja Ericha Potschlera Petter włóczęga.

Równolegle przyszła gwiazda dostała się również do Królewskiej Akademii Sztuki Teatralnej w Sztokholmie. Wówczas rozpoczęła się jej współpraca z wielkim reżyserem, Mauritzem Stillerem. Można powiedzieć, że to właśnie on wywarł decydujący wpływ na całe aktorstwo Grety Garbo. Stiller wymyślił również pseudonim sceniczny gwiazdy. W Szwecji aktorka zagrała w sumie w sześciu filmach, między innymi w Gdy zmysły grają Stillera. W 1925 roku Garbo wyjechała do Berlina, gdzie wystąpiła w Zatraconej ulicy Georga Wilhelma Pabsta. Co ciekawe jednak, w żadnym z tych filmów Greta Garbo nie zagrała głównej roli.

„Mysterious stranger” podbija Hollywood

W 1926 roku Greta Gustafsson, pod pseudonimem Greta Garbo, przybyła do Stanów Zjednoczonych. Tutaj bardzo gruntownie zadbano o jej wizerunek. Garbo została odchudzona, zmieniono jej fryzurę, a także wykonano zabiegi medycyny estetycznej. Aktorka przeszła operacje plastyczne – specjalnie usunięto jej tylne uzębienie, co uwydatniło kości policzkowe. Początkowo wytwórnia Metro-Goldwyn-Mayer chciała lansować Garbo jako uroczą chłopczycę w prostej fryzurce i szortach. Szybko zrezygnowano jednak z tej koncepcji (wbrew panującym trendom mody), by pokazać aktorkę jako zmysłową uwodzicielkę. Co więcej właśnie ów nowy wizerunek stał się podstawą techniki aktorskiej gwiazdy.

Jednym z pierwszych filmów, w których wystąpiła Greta Garbo w USA, był Słowik hiszpański Monty Bella, gdzie zagrała śpiewaczkę. Potem zaś posypały się kolejne role: Kusicielka, Symfonia zmysłów, Anna Karenina. Wkrótce całe Hollywood musiało pochylić czoła przed talentem aktorskim Garbo. Aktorka najlepiej wypadała w zbliżeniach i ujęciach kręconych w zwolnionym tempie. Była niesłychanie fotogeniczna, a kamera naprawdę ją kochała. Słynęła z typowych dla siebie gestów: odrzucenie w tył głowy, melancholijne spojrzenie, romantyczne snucie się po wnętrzach oraz poruszanie się w muzycznym rytmie. Kluczem do sukcesu Grety Garbo była jednak nie tylko jej uroda, ale przede wszystkim tkwiąca w niej tajemnica, stąd przydomek gwiazdy brzmiał „mysterious stranger”. Gwiazda niewątpliwie miała w sobie egzotyczną dla Ameryki aurę dalekiej Północy.

Jeszcze w epoce filmu niemego Greta Garbo nawiązała namiętny romans z amantem ówczesnego kina, Johnem Gilbertem. Dzieje miłości były niezwykle burzliwe, a kochankowie mieli nawet stanąć wspólnie na ślubnym kobiercu. Ostatecznie jednak do ślubu nie doszło.

Przełom dźwiękowy – triumf i upadek boskiej Grety

Przełom dźwiękowy, który stał się powodem upadku wielu gwiazd kina, dla samej Garbo był niezwykle stresujący. Producenci obawiali się, że niski, chropowaty głos aktorki, a na dodatek obcy akcent nie przypadną widzom do gustu. Stało się jednak zupełnie inaczej: pierwszy dźwiękowy film z udziałem Garbo, Anna Christie (1930), spotkał się z dużym uznaniem publiczności. W pierwszej scenie filmu Anna, główna bohaterka, wchodzi nonszalanckim krokiem do podejrzanej knajpy i rzuca do obsługującego ją kelnera: “Daj mi whisky!”.  Były to pierwsze słowa wypowiedziane na ekranie przez Garbo.

Wielki sukces odniosły również kolejne filmy dźwiękowe z aktorką: Romans, Natchnienie, Zuzanna Lenox, Mata Hari, Ludzie w hotelu. Za jeden z najważniejszych dzieł w karierze gwiazdy uważa się Damę kameliową – film z 1936 roku, w której technika aktorska Garbo osiągnęła mistrzostwo. Artystka za tę rolę otrzymała jedną z czterech w swojej karierze nominacji do Oscara.

Powolny schyłek gwiazdy zwiastowało jednak osadzenie Garbo w zupełnie nowej stylistyce – w roli komediowej. W 1939 roku aktorka zagrała w filmie Ernsta Lubitscha Ninoczka. Dzieło spotkało się z pozytywnym przyjęciem zarówno wśród publiczności, jak i wśród krytyki, jednak śmiejąca się Garbo w zupełnie nowej dla siebie stylistyce nie była już zjawiskową diwą ekranu. Zupełnie nietrafiona okazała się natomiast kolejna komedia ze szwedzką aktorką – Dwulicowa kobieta (1941) George’a Cukora. Był to ostatni film Grety Garbo – całkowicie nieudana próba zamerykanizowania wizerunku aktorki i jej ostateczna klęska. Garbo była typem kobiety fatalnej, pełnej tajemnic i magnetycznego erotyzmu, a rola rozbawionej kobietki, kobiety-dziecka zupełnie do niej nie pasowała. Sama aktorka miała powiedzieć po tym filmie: „wykopano mi grób”. Z kina Greta Garbo odeszła zatem w wieku zaledwie 36 lat. W 1955 roku kariera gwiazdy została nagrodzona honorowym Oscarem.

Po wycofaniu się z kariery aktorskiej Greta Garbo mieszkała w Nowym Jorku. Nigdy nie wyszła za mąż, ani nie miała dzieci. Nawiązywała natomiast trwałe romanse z kobietami. Zmarła w 1990 roku, w wieku 84 lat, jej prochy pochowano na cmentarzu w Sztokholmie.