Top 20 – filmy australijskie
Australijskie filmy osadzone są w specyficznym klimacie wielkiego kontynentu. Znajdują w nich odzwierciedlenie historia tego kraju wraz ze wszystkimi cieniami i blaskami, trudne dzieje rdzennych mieszkańców – Aborygenów, specyfika lokalnej mentalności, a także rozległe, wspaniałe pejzaże. Oto top 20 najlepszych pozycji kina australijskiego.
Pierwszym australijskim filmem był Soldiers of the Cross z 1900 roku, uznawany za jedno z najstarszych dzieł w historii kina. Rodzima kinematografia świetnie się rozwijała w okresie do II wojny światowej, jednak potem z powodu wycofania się brytyjskich producentów popadła w kryzys. Dopiero na przełomie lat 60. i 70. do głosu doszło nowe pokolenie filmowców, na czele z Peterem Weirem. Wówczas w Sydney powstała również Aktorska Szkoła Filmowa, a także utworzono dużą instytucję finansującą kino – Australian Film Development Corporation.
Pierwszym naprawdę wielkim sukcesem australijskiego filmu był Piknik pod Wiszącą Skałą P. Weira z 1975 roku. Dzieło to rozpoczęło nowy okres w historii, czyli Nową Falę. Jej charakterystycznymi cechami było odwoływanie się do narodowych korzeni, akcentowanie rdzennej kultury aborygeńskiej, pokazywanie wspaniałej australijskiej scenerii i lokalnego ducha.
W latach 80. XX wieku wraz ze znaczną prywatyzacją przemysłu filmowego kino australijskie zdominowały komercyjne gatunki, czego przykładem jest niesłychanie popularny Mad Max G. Millera. Pod koniec stulecia do głosu doszli również twórcy z Nowej Zelandii, jak np. Jane Campion. Wielu reżyserów otrzymało jednak propozycje pracy w Hollywood i opuściło Australię. Ostatnie dekady upłynęły zatem raczej pod znakiem kryzysu. Do znaczących niedawnych osiągnięć można jednak zaliczyć np. koprodukcję Wielki Gatsby Baza Luhrmanna (2013) czy horror Leigh Whanella Niewidzialny człowiek (2020).
Filmy australijskie
1. Zwycięzcy stepów (The Overlanders, reż. Harry Watt, 1946)
Zwycięzcy stepów w reżyserii Harry’ego Watta to pierwsza produkcja australijska, która osiągnęła wielki międzynarodowy sukces. Brytyjski reżyser na ziemiach Australii nakręcił film na kanwie autentycznej historii z 1942 roku. Wówczas to zagrożeni japońską inwazją Australijczycy postanowili zastosować taktykę spalonej ziemi, która zakładała między innymi ewakuację ludności i zabicie całego posiadanego bydła. Jeden odważny mężczyzna zaoferował jednak, że przeprowadzi przez cały kontynent olbrzymie stado. Zwycięzcy stepów są zatem świadectwem ludzkiej odwagi i jednocześnie elementem budującym poczucie australijskiej tożsamości.
2. Piknik pod Wiszącą Skałą (Picnic at Hanging Rock, reż. Peter Weir, 1975)
Piknik pod Wiszącą Skałą to wielkie arcydzieło australijskiego kina, powstałe na podstawie powieści Joan Lindsay. Peter Weir w niezwykle poetycki sposób przedstawił historię tajemniczej wyprawy kilku pensjonarek na miejscowe wzgórze. Zagadka zniknięcia bohaterek staje się tajemnicą sprzeczności pomiędzy dwiema potęgami ludzkiego losu: natury i kultury.
3. Chłopiec z burzy (Storm Boy, reż. Henri Safran, 1976)
Chłopiec z burzy w reżyserii Henriego Safrana to jedno z ważniejszych dzieł australijskiej Nowej Fali. Opowieść o prostej i pięknej przyjaźni dziecka z dzikim pelikanem jest okazją do zaprezentowania egzotycznej strony Australii, piękna jej rozległych krajobrazów i lokalnych zwyczajów. To również obraz dramatycznych losów Aborygenów. W filmie wystąpił najsłynniejszy aborygeński aktor, David Gulpilil.
4. Caddie (reż. Donald Crombie, 1976)
Caddie w reżyserii Donalda Crombiego to również nowofalowe dzieło prezentujące australijską kulturę i obyczajowość, tym razem z perpektywy historycznej. Akcja filmu rozgrywa się w latach 20. XX wieku w Sydney. Główną bohaterką filmu jest młoda kobieta, która po odkryciu zdrady męża, postanawia opuścić zamożne środowisko swojego małżonka i spróbować żyć na własny rachunek w ubogiej dzielnicy miasta.
5. Mad Max (reż. George Miller, 1979 – 85)
Mad Max to słynna seria George’a Millera należąca do kina science-fiction. W roli tytułowego bohatera wystąpił Mel Gibson. Wcielił się on w postać bezkompromisowego policjanta, który w obronie swojej rodziny stawia czoło niebezpiecznej szajce motocyklistów. Akcja filmu rozgrywa się w przyszłości, na terenie Australii, w Mieście Słońca. Dzieło Millera zapoczątkowało cykl znanych obrazów gatunku.
6. Gallipoli (reż. Peter Weir, 1981)
Gallipoli to nominowany do Złotego Globu piękny film Petera Weira. Obraz jest historią dwóch młodych Australijczyków, którzy zostają wysłani na front I wojny światowej, w samo epicentrum zbrojnego konfliktu – do Gallipoli w Turcji. Film Weira posiada wyraźną wymowę pacyfistyczną. W rolach głównych wystąpili Mel Gibson i Mark Lee.
7. Krokodyl Dundee (Crocodile Dundee, reż. Peter Faiman, 1986)
Krokodyl Dundee w reżyserii Petera Faimana odniósł wielki międzynarodowy sukces. Dundee (w tej roli nagrodzony Złotym Globem Paul Hogan) to przewodnik po australijskim buszu. Romans z amerykańską dziennikarką Sue (Linda Kozlowski) skłania mężczyznę do opuszczenia dzikiej natury i przeprowadzki do Nowego Jorku. Przy okazji dochodzi oczywiście do całej serii zabawnych sytuacji.
8. Martwa cisza (Dead Calm, reż. Phillip Noyce, 1989)
Martwa cisza to słynny thriller, który powstał w koprodukcji australijsko-amerykańskiej, na podstawie powieści Charlesa Williamsa. Cierpiąca po tragicznej śmierci synka Rae (Nicole Kidman) wraz z mężem (Sam Neil) udaje się w rejs. W czasie podróży małżeństwo wyławia z morza rozbitka (Billy Zane), który twierdzi, że jego jacht zatonął, a cała załoga zmarła. Szybko okazuje się jednak, że tajemniczy gość nie mówi prawdy, a jego zachowanie jest bardzo niebezpieczne.
9. Roztańczony buntownik (Strictly Ballroom, reż. Baz Luhrmann, 1992)
Roztańczony buntownik w reżyserii Baza Luhrmanna to romantyczny film o wyzwalającej sile tańca i muzyki. Głównym bohaterem obrazu jest doświadczony tancerz (w tej roli Paul Mercurio), który wbrew regułom oficjalnego konkursu postanawia urozmaicić choreografię paso doble. Za partnerkę wybiera sobie nieśmiałą Fran (Tara Morice). Scenografia i kostiumy do filmu zostały nagrodzone wyróżnieniem BAFTA.
10. Wesele Muriel (Muriel’s Wedding, reż. P. J. Hogan, 1994)
Wesele Muriel to popularny australisjki film w reżyserii P. J. Hogana. Obraz przedstawia historię nastolatki z prowincji (w tej roli Toni Colette), która słuchając piosenek legendarnej ABBy żyje marzeniami o romantycznej miłości. Dziewczyna nie ma zamiaru czekać w nieskończoność na przyjazd wyśnionego księcia z bajki i bierze sprawy w swoje ręce. Przy pomocy przyjaciółki i skradzionych pieniędzy ucieka w wielki świat.
11. Fortepian (The Piano, reż. Jane Campion, 1993)
Fortepian to piękny film australijskiej reżyserki, Jane Campion. Prezentuje on poruszającą historię młodej kobiety, Ady (w tej roli Holly Hunter), która zostaje wydana za mąż za nieznanego sobie mężczyznę (Sam Neil) zamieszkującego nowozelandzki busz. Kobieta od szóstego roku życia nie mówi i porozumiewa się ze światem głównie dzięki grze na fortepianie. Gdy Ada wraz z córką zjawia się na dzikiej wyspie, jej instrument trafia w ręce George’a Bainesa (Harvey Keitel), a ona sama musi wykupić go, udzielając mężczyźnie nietypowych lekcji. Fortepian zdobył wiele międzynarodowych nagród filmowych, w tym trzy Oscary.
12. Priscilla, królowa pustyni (The Adventures of Priscilla, Queen of the Desert, reż. Stephan Elliott, 1994)
Priscilla, królowa pustyni to dzieło znanego australijskiego reżysera, Stephana Elliotta. Tytułowa Priscilla to nazwa autokaru, którym trzej transwestytów przemierza australijską pustynię, by dać występ w prowincjonalnym miasteczku. Pełna niebezpieczeństw i nietypowych przygód podróż wiele zmienia w życiu samych artystów, jak i miejscowej ludności. W rolach głównych wystąpili Hugo Weaving, Guy Pearce i Terence Stamp.
13. Blask (Shine, reż. Scott Hicks, 1996)
Blask w reżyserii Scotta Hicksa to filmowa biografia australijskiego pianisty, Davida Helfgotta. W roli głównej wystąpił Geoffrey Rush, nastoletniego artystę zagrał Noah Taylor, w bohatera w latach dziecięcych wcielił się zaś Alex Rafalowicz. Film opowiada o niezwykle trudnej drodze utalentowanego chłopca na szczyt. W swoich zmaganiach mężczyzna musi zmierzyć się przede wszystkim z destrukcyjnym ojcem.
14. Miłosna serenada (Love Serenade, reż. Shirley Barrett, 1996)
Miłosna serenada to australijska komedia romantyczna w reżyserii Shirley Barret. Film opowiada o prezenterze radiowym (George Shevtson), który postanawia zasmakować życia na prowincji. Wkrótce zakochuje się w kelnerce chińskiej restauracji. Reżyserka za swój debiut otrzymała Złotą Kamerę w Cannes.
15. Kwestia zaufania (Lantana, reż. Ray Lawrence 2001)
Kwestia zaufania to australijski dramat psychologiczny z elementami thrillera. Psychiatra, doktor Valerie Somers (Barbara Hershey) pewnego dnia zostaje zamordowana. Okazuje się, że w sprawę może być zamieszany jeden z jej pacjentów – kobieta pomagała bowiem kilku parom w rozwiązaniu trudności małżeńskich. Śledztwo prowadzi uwikłany w terapeutyczne relacje z ofiarą Leon Zatt (Anthony LaPaglia).
16. Niewinność (Innocence, reż. Paul Cox, 2000)
Niewinność to poruszająca historia miłości dwojga dojarzałych ludzi, którzy niespodziewanie spotykają się po latach od rozłąki. Pomimo wieku i obyczajowych ograniczeń ich uczucie odradza się ze zdwojoną siłą. W rolach głównych wystąpili Julia Blake i Charles Bud Tingwell. Świetną drugoplanową kreację stworzył z kolei Terry Norris, jako małżonek głównej bohaterki.
17. Japońska historia (Japanese Story, reż. Sue Brooks, 2003)
Japońska historia to film o spotkaniu dwóch kultur, które przeradza się we wzajemną fascynację. Pan Hiromitsu (Gotaro Tsunashima) przybywa do Australii w interesach i postanawia odbyć podróż po pustyni Pilbara. Jego przewodniczką zostaje Sandy Edwards (Toni Colette).
18. Dziesięć czółen (Ten Canoes, reż. Peter Djigirr, Rolf De Heer, 2006)
Dziesięć czółen to pierwszy w historii film zrealizowany częściowo w języku Aborygenów. To właśnie rdzenni mieszkańcy Australii są tu głównymi bohaterami. Starszy wojownik zabiera swojego młodszego brata na polowanie na gęsi. Wyprawa jest jednak tylko pretekstem do opowiedzenia młodzieńcowi pouczającej historii z przeszłości, kiedy to niefrasobliwy młody mężczyzna zakochał się w żonie swojego brata, czym sprowadził na całą wioskę nieszczęście.
19. Polowanie na króliki (Rabbit-Proof Fence, reż. Phillip Noyce, 2002)
Polowanie na króliki w reżyserii Phillipa Noyce’a to historia poruszająca problem okrutnego traktowania Aborygenów przez Australijczyków. Akcja filmu rozgrywa się w latach 30. XX wieku. Główną bohaterką jest czternastoletnia Molly (Everlyn Sampi), która wraz ze swoją siostrą i kuzynką zostaje odebrana rodzicom i umieszczona w sierocińcu. Dziewczynki decydują się na niebezpieczną ucieczkę do domu. Muszą samodzielnie pokonać 1500 mil drogi.
20. Australia (reż. Baz Luhrmann, 2008)
Australia to wielka superprodukcja w reżyserii Baza Luhrmanna. Epickie dzieło opowiada o losach młodej brytyjskiej arystokratki (w tej roli Nicole Kidman), która przybywa do Australii, gdzie ma zająć się odziedziczoną farmą. W trudnym przedsięwzięciu pomaga jej miejscowy poganiacz bydła (Hugh Jackman).
