Top 20 – filmy francuskie
Kino francuskie może poszczycić się wielkimi osiągnięciami. To właśnie we Francji odbył się pierwszy pokaz kinematografu, a ojczyzna Woltera do wybuchu I wojny światowej była na świecie niekwestionowanym liderem w tej dziedzinie.
Mimo że cały świat ścigał się o pierwszeństwo w wynalezieniu „ruchomych obrazów”, to właśnie Francuzi jako pierwsi w 1895 roku opatentowali kinematograf. Bracia Lumière wraz ze swoim słynnym pokazem w podziemiach paryskiej Grand Cafe oficjalnie obwieścili początek kina. Francja aż do I wojny światowej była również niekwestionowanym liderem produkcji filmowej, a także prekursorem najważniejszych filmowych konwencji. To tu dokonano rozróżnienia na kino dokumentalne, zainicjowane przez braci Lumiere, oraz kino opowiadające historie fikcyjne. Prekursorem tej drugiej tendencji był słynny francuski iluzjonista Georges Melies, który również zapoczątkował wiele filmowych gatunków.
Najważniejszymi francuskimi wytwórniami były Pathé (skupiająca się na filmach rozrywkowych, jak np. komedie Maxa Lindera) oraz wytwórnia Gaumonta. W tej drugiej produkowano kino sensacyjne, ale też inne obrazy. Gaumont był również pierwszym na świecie przedsiębiorstwem filmowym zatrudniającym kobietę-reżyserkę, Alice Guy. We Francji krótko rozwijał się nieudany eksperyment filmu artystycznego, tzw. Film D’art.
Po I wojnie światowej prym w zakresie produkcji filmów zaczęły jednak wieść Stany Zjednoczone. Wśród dominujących kierunków epoki międzywojennej można wymienić impresjonizm filmowy, potem zaś również inne prądy awangardowe, jak np. dadaizm czy surrealizm. Przełom dźwiękowy nastąpił we Francji w 1929 roku, a wśród pierwszych wybitnych udźwiękowionych filmów można wymienić komedie René Claira. Najważniejszym nurtem lat 30. XX wieku okazał się realizm poetycki, reprezentowany przez Marcela Carné czy Jeana Renoira.
Filmy francuskie – od wojny do współczesności
W czasie II wojny światowej kino francuskie rozwijało się nadal, co ciekawe, bez wpływów propagandy kolaboracyjnego państwa Vichy. Wydało nawet wówczas kilka arcydzieł, jak np. Wieczorni goście (1942) Marcela Carné i Jacquesa Préverta. Francuskie filmy powojenne realizowały z kolei założenia realizmu, jak np. dzieła René Clémenta. Lata 50. to natomiast triumf egzystencjalizmu w stylu Jean Delannoya, Yvesa Allégreta, Henri-Georgesa Clouzota. Jednocześnie rozwijało się kino popularne, którego największą gwiazdą był Gérard Philipe.
Na przełomie lat 50. i 60. do głosu doszła francuska Nowa Fala, inicjująca zmiany w kinematografii na całym świecie. Do prekursorów tego nurtu należeli François Truffaut i Jean-Luc Godard, mieściła się w nim również twórczość Erica Rohmera, Louisa Malle’a czy Jeana Eustache. Największymi gwiazdami Nowej Fali były zaś Brigitte Bardot, Jeanne Moreau, Jean-Paul Belmondo i Alain Delon. Jednocześnie rozwijało się oczywiście gatunkowe kino popularne, zwłaszcza komedie z Louisem De Funesem.
W latach 80. w kinie francuskim pojawił się nurt neobaroku, reprezentowany np. przez Luca Bessona. Kolejna dekada charakteryzowała się natomiast skupieniem na problematyce społecznej. Do dziś francuski film osiąga wielkie sukcesy, zarówno w popularnych gatunkach, jak komedia, farsa historyczna czy sensacja, jak i w kinie artystycznym. Świadczą o tym choćby obrazy J-P. Jeuneta, Alaina Chabata, Françoisa Ozona czy Oliviera Nakache i Erica Toledo.
Najlepsze filmy francuskie
1. Kobieta znikąd (Le Femme de nulle part) – Louis Delluc
Kobieta znikąd z 1922 roku to jeden z przykładów francuskiego impresjonizmu, filmowego nurtu, którego głównym przedstawicielem był Louis Delluc. Dzieło opowiada o tajemniczym spotkaniu młodej mężatki z wiekową nieznajomą. Kobieta zjawia się w domu dziewczyny, twierdząc, że przed laty porzuciła to miejsce i swoją rodzinę dla szalonej miłości. Z podobnymi zamiarami nosi się również obecna właścicielka domu.
2. Napoleon – Abel Gance
Napoleon (1927) to z kolei sztandarowe dzieło Abla Gance’a, reżysera, który rozpoczynał swoją twórczość jako filmowiec-impresjonista. Film stanowi monumentalną historię francuskiego cesarza, Bonaparte. Sześciogodzinne dzieło opowiada o młodości Napoleona oraz o jego drodze na szczyt. Akcja rozgrywa się do 1797 roku, kiedy to przyszły cesarz Francji prowadził kampanię militarną we Włoszech.
3. Pies andaluzyjski (Un chien andalou) – Luis Bunuel
Pies andaluzyjski(1929) w reżyserii Luisa Bunuela to sztandarowe dzieło filmowego surrealizmu. Obraz współtworzył Salvador Dali. Film przedstawia bezimienną parę bohaterów: kobietę (Simone Mareuil) i mężczyznę (Pierre Batchef). Dzieło stanowi ciąg onirycznych scen niepowiązanych fabularnie ani logicznie. Do historii kina przeszła drastyczna scena przecięcia ludzkiego oka.
4. Pod dachami Paryża (Sous les toits de Paris) – Rene Clair
Pod dachami Paryża z 1930 roku to świetna komedia René Claira. Był to jeden z pierwszych francuskich filmów dźwiękowych, który zachwycił publiczność doskonałym wkomponowaniem partii muzycznych w fabułę. Bohaterowie dzieła Claira to zwyczajni ludzie: uliczny śpiewak (Gaston Modot) i młoda Rumunka (Pola Illéry), którzy przeżywają miłosne perypetie w scenerii ubogiej dzielnicy Paryża.
5. Towarzysze broni (Le Grande Illusion) – Jean Renoir
Towarzysze broni z 1937 roku to francuskie arcydzieło Jeana Renoira. Akcja filmu rozgrywa się podczas I wojny światowej. Dwóch francuskich pilotów samolotów dostaje się do pruskiej niewoli. Paradoksalnie okazuje się, że społeczne bariery bywają silniejsze niż różnice pomiędzy narodami. Towarzysze broni to dzieło głęboko pacyfistyczne, główne role zagrali Jean Gabin, Pierre Fresnay i Erich vin Stroheim.
6. Brzask (Le Jour se leve) – Marcel Carné
Brzask (1939) to wielki film Marcela Carné. Głównym bohaterem dzieła jest mężczyzna (Jean Gabin), który z miłości do kobiety dokonał morderstwa. Akcja filmu rozgrywa się w ciągu jednej nocy, kiedy bohater ukrywając się przed policją, rozpamiętuje swój los. Dzieło Marcela Carné stanowi jedną z czołowych pozycji realizmu poetyckiego.
7. Komedianci (Les enfants du para dis) – Marcel Carné
Komedianci to kolejny wybitny film Marcela Carné z 1945 roku. Akcja dzieła rozgrywa się w dziewiętnastowiecznej Francji i koncentruje się wokół miłosnych perypetii zdolnego mima Baptiste (Jean-Louis Barrault) i pięknej kurtyzany Garance (Arletty). W filmie zagrali między innymi Pierre Brasseur, Pierre Renoir i Maria Casares.
8. Cena strachu (Le salaire de la peur) – Henri-Georges Clouzot
Cena strachu (1953) Henri-Georgesa Clouzota to osadzony w nurcie francuskiego egzystencjalizmu słynny thriller. Akcja filmu rozrywa się w Ameryce Południowej. Czterech Europejczyków decyduje się uczestniczyć w niebezpiecznej wyprawie, mającej na celu dowiezienie nitrogliceryny dla amerykańskiego koncernu naftowego. W filmie zagrali między innymi Yves Montand, Charles Vanel i Peter van Eyck.
9. Ucieczka skazańca (Un Condamné à mort s’est échappé ou Le vent souffle où il veut) – Robert Bresson
Ucieczka skazańca z 1956 roku to jeden z najwybitniejszych filmów Roberta Bressona. Fabuła dzieła została oparta na faktach – opowiada o członku francuskiego ruchu oporu (w tej roli Francois Leterrier), który w czasie II wojny światowej zbiegł z niemieckiego więzienia tuż przed egzekucją. Reżyser otrzymał za Ucieczkę skazańca nagrodę na Festiwalu w Cannes.
10. Hiroszima, moja miłość (Hiroshima, mon amour) – Alain Resnais
Hiroszima, moja miłość (1959) to wielki przebój kinowy w reżyserii Alaina Resnaisa. Główną rolę zagrała w filmie Emmanuelle Riva, a u jej boku wystąpił Eiji Okada. Romans francuskiej aktorki i japońskiego architekta rozgrywający się w powojennej Japonii staje się okazją do refleksji nad tragicznymi wydarzeniami II wojny światowej. Dzieło zyskało specjalne wyróżnienie na Festiwalu w Cannes.
11. Do utraty tchu (À bout de soufflé) – Jean-Luc Godard
Do utraty tchu (1960) w reżyserii Jeana-Luca Godarda to jeden z najważniejszych filmów francuskiej Nowej Fali. Głównym bohaterem dzieła jest gangster (w tej roli Jean-Paul Belmondo), który kradnie dużą sumę pieniędzy i zabija policjanta. Podczas ucieczki nawiązuje zaś romans z piękną studentką Patricią (Jean Seberg).
12. 400 batów (Les quatre cents coups) – François Truffaut
400 batów to jeden z najważniejszych filmów francuskiej Nowej Fali. Opowieść o trudach dojrzewania i buncie wobec zakłamanego świata dorosłych stała się pojemną metaforą negacji mieszczańskich tradycji. François Truffaut oddał tu ducha młodzieżowych ruchów kontestacyjnych lat 60. XX wieku. W główną rolę nastoletniego Antoine’a wcielił się Jean-Pierre Léaud.
13. Żandarm w Nowym Jorku (Le Gendarme à New York) – Jean Girault
Żandarm w Nowym Jorku (1965) stanowi jedną z cyklu świetnych komedii z niezastąpionym Louisem de Funesem w roli głównej. To klasyka francuskiego kina popularnego, która przez kilka dekad biła rekordy oglądalności. Przygody sympatycznego żandarma z Saint-Tropez do dziś bawią widzów do łez.
14. Kolekcjonerka (La collectionneuse) – Éric Rohmer
Kolekcjonerka (1967) należy do najlepszych filmów w dorobku Éric Rohmera, autora znanych komedii salonowych. Film stanowi jedno z ogniw cyklu Opowieści moralnych. Tytułowa kolekcjonerka to młoda dziewczyna, Haydee (Haydée Politoff), która zabawia się uczuciami kolejnych zainteresowanych nią mężczyzn. W filmie wystąpili między innymi Patrick Bauchau i Dennis Berry.
15. Mama i dziwka (La maman et la putain) – Jean Eustache
Mama i dziwka (1973) w reżyserii Jeana Eustache to jeden z najważniejszych francuskich filmów. Luźno skonstruowana fabuła oscyluje wokół relacji miłosnego trójkąta: intelektualisty Alexandra (Jean-Pierre Léaud), Marie (Bernadette Lafont) i Weroniki (Francoise Lebrun). Mama i dziwka to jednocześnie portret pokolenia i film o cechach autobiograficznych.
16. Imię róży (Der Name der Rose) – Jean Jacques Annaud
Imię róży (1986) to widowiskowy film Jeana Jacquesa Annauda na podstawie znanej powieści Umberta Eco. Akcja dzieła rozgrywa się w średniowiecznym klasztorze, gdzie dochodzi do serii tajemniczych zabójstw. W główne role wcielili się Sean Connery, F. Murray Abraham i Christian Slater.
17. Wielki błękit (Le grand bleu) – Luc Besson
Wielki błękit (1988) Luca Bessona jest piękną opowieścią o rywalizacji dwóch nurków: Jacquesa i Enzo, którzy ścigają się w osiągnięciu jak największej głębokości bez zabezpieczenia tlenowego. Film w dwóch wersjach: amerykańskiej i europejskiej posiada dwa różne zakończenia. Dzieło Bessona zachwyca wspaniałymi zdjęciami podwodnych światów. W filmie wystąpili między innymi Jean Reno, Paul Shenar i Rosanna Arquette.
18. Nienawiść (La haine) – Mathieu Kassovitz
Nienawiść to głośny film Mathieu Kassovitza z 1995 roku. Reżyser opowiada o młodych, zbuntowanych mieszkańcach ubogich dzielnic Paryża. Film rysuje złożony portret środowiska imigrantów. W rolach głównych wystąpili Vincent Cassel, Hubert Kounde i Saïd Taghmaoui.
19. Amelia (Le fabuleux destin d’Amélie Poulain) – Jean-Pierre Jeunet
Amelia (2001) to bardzo popularna francuska komedia, której bohaterką jest młoda Paryżanka. Gdy pewnego dnia znajduje ona u siebie w domu skrzynkę z dziecięcymi skarbami poprzedniego lokatora, postanawia odnaleźć jej właściciela i oddać mu jego własność. Przy okazji dziewczyna zaczyna zmieniać życie wielu ludzi. W rolę tytułowej Amelii wcieliła się Audrey Tautou.
20. 5X2 pięć razy we dwoje – Francois Ozon
5X2 to jedno ze słynnych dzieł Françoisa Ozona, reżysera Basenu i Ośmiu kobiet. Film przedstawia historię młodego małżeństwa w porządku achronologicznym. Opowieść rozpoczyna się bowiem rozwodem, a kończy romantycznym spotkaniem partnerów. W rolach głównych wystąpili Valeria Bruni Tedeschi i Stéphane Freiss.
Udostępnij “Top 20 – filmy francuskie” swoim znajomym.
Literatura:
Encyklopedia kina, pod red. T. Lubelskiego, Kraków 2010.
