„Cabaret” – beztroska rewia przed wojenną burzą

Tytuł: Kabaret (Cabaret)

Rok produkcji: 1972

Reżyseria: Bob Fosse

Obsada: Liza Minnelli, Joel Grey, Michael York, Fritz Wepper, Marisa Berenson, Helmut Griem i inni

Legendarny musical Cabaret w reżyserii Boba Fosse’a, którego akcja toczy się w przedwojennym Berlinie, oferuje widzom nie tylko wyjątkowe artystyczne widowisko z aktorsko-wokalnym popisem Lizy Minnelli, ale przede wszystkim stanowi przejmującą i błyskotliwie operującą symbolami opowieść, będącą zapowiedzią totalitaryzmu.

Film Cabaret jest przeniesioną na ekrany wersją musicalu autorstwa Johna Kandera i Freda Ebba o tym samym tytule, który po raz pierwszy wystawiono na deskach Broadwayu w 1966 roku. Widowisko muzyczne oparto na książce Christophera Isherwooda The Berlin Stories oraz sztuce Johna Van Drutena I am Camera.

Po tym jak słynni Billy Wilder i Gene Kelly odmówili podjęcia się realizacji filmu, za kamerą stanął mało znany szerokiej publiczności reżyser teatralny i choreograf Bob Fosse. Wybór ten okazał się doskonały i wkrótce, podczas 45. ceremonii rozdania Oscarów w 1973 roku, Fosse zwyciężył w rywalizacji o statuetkę dla najlepszego reżysera z samym Francisem Fordem Coppolą nominowanym wówczas za Ojca Chrzestnego, a jego dzieło Cabaret otrzymało w sumie 8 Nagród Akademii Filmowej.

Cabaret – Berlin, miasto otwarte

Liza Minnelli w filmie Cabaret

Akcja filmu Cabaret rozpoczyna się we wczesnych latach 30. XX wieku, gdy młody Anglik Brian Roberts (Michael York) przybywa do Berlina by dokończyć pisanie pracy doktorskiej i podszlifować swój niemiecki. Na miejscu poznaje przebojową śpiewaczkę Sally Bowles (Liza Minnelli), która pracuje wieczorami, zabawiając publiczność w jednym z miejscowych kabaretów. Dziewczyna, zgodnie z charakterystyczną dla ówczesnej dekady atmosferą nihilizmu i dekadentyzmu, prowadzi nieskrępowany styl życia i z jej inicjatywy, razem z Brianem oraz przypadkowo napotkanym hrabią Maximilianem von Heunem (Helmut Griem) przeżywają wiele miłosnych przygód.

Tymczasem do Briana, dorabiającego na udzielaniu korepetycji z języka angielskiego, zaczyna uczęszczać Natalia Landauer (Marisa Berenson) pochodząca z bogatej żydowskiej rodziny oraz podkochujący się w niej ubogi Fritz Wendel (Fritz Wepper), który staje przed trudnym wyborem, czy ujawnić swoje semickie korzenie. Wszystko to dzieje się na tle przełomowych pod względem historycznym wydarzeń, kiedy Republika Weimarska chyli się ku upadkowi, a naziści szykują się do przejęcia władzy…

Zderzenie cywilizacji w filmie Kabaret

Aby ukazać starcie dwóch różnych światów oraz niebezpieczeństwo związane z nadejściem Trzeciej Rzeszy, twórca filmu Cabaret operuje kontrastami przeplatając żywiołowe i barwne kadry z występów kabaretu Kit Kat z utrzymanymi w ciemnej stylistyce obrazami pierwszych krwawych starć z funkcjonariuszami SS na ulicach Berlina. Przeciwieństwa widoczne są również w charakterystyce bohaterów, których zróżnicowane postawy, takie jak beztroska i egocentryzm Amerykanki Sally oraz ostrożność połączona z bezsilnością odczuwaną przez Żydówkę Natalie, służą nakreśleniu struktury i nastrojów ówczesnego społeczeństwa.

Liza Minnelli i Joel Grey w filmie Cabaret

Główny bohater zdaje się być największym przeciwnikiem hitleryzmu i jako przybysz z zagranicy dokonuje najbardziej obiektywnej oceny zastanej rzeczywistości, jednak znajduje się on w miejscu akcji tylko chwilowo. Reżyser krytykuje polityczną obojętność mieszkańców ówczesnych Niemiec oraz ich bierność w działaniu. W tym celu nie wkłada on jednak w usta bohaterów zbędnych słów, lecz zamiast tego pozwala widzom obserwować, jak proporcjonalnie do rosnącej ilości swastyk pojawiających się na berlińskich ulicach, nazistowska ideologia stopniowo zatruwa serca i umysły zwykłych obywateli.

Kabaret – dźwięki muzyki

Cały dramat rozgrywa się przy dźwiękach muzyki. Jak zauważył słynny krytyk filmowy Roger Ebert, to nie jest zwyczajny musical, a część jego sukcesu polega właśnie na tym, że odbiega on od panującego wyobrażenia, że dzieła tego gatunku muszą uszczęśliwiać widzów. Z musicalu Cabaret pochodzą tak klasyczne utwory jak „Mein Herr”, „Maybe This Time” czy „Money Money”. Uzupełnione doskonałą choreografią partie musicalowe porywają widza, ale dają mu także okazję do gorzkiej refleksji, tak jak podczas jedynego utworu wykonywanego poza sceną klubu Kit Kat i zaśpiewanego przez młodego nazistę – „Tommorow belongs to me” („Jutro należy do mnie”).

Film Cabaret i narodziny gwiazdy

Sukces filmu nie byłby również możliwy bez doborowej obsady. Odgrywająca postać Sally, Liza Minnelli po premierze Cabaretu stała się gwiazdą wielkiego formatu i otrzymała za swój występ Oscara dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej. Minnelli udowodniła także, że jest godną następczynią swojej matki – legendarnej piosenkarki i aktorki, Judy Garland.

Nagrodę Akademii Filmowej przyznano również występującemu na drugim planie, Joelowi Grey’owi, który wcielił się w postać charyzmatycznego konferansjera. Aktor wystąpił w tej samej roli także w oryginalnym przedstawieniu na Broadwayu. Mistrz ceremonii w jego wykonaniu, za sprawą charakteryzacji, jest odrobinę demoniczny oraz został obdarzony przez scenarzystę zdolnością przewidywania kolejnych wydarzeń.

„Panie i panowie, gdzie są wasze kłopoty? Zapomniane?” – pyta na koniec przedstawienia, zwracając się do publiczności z szerokim uśmiechem. A może i my sami, rzuceni w wir zabawy razem z głównymi bohaterami, przeoczyliśmy moment dojścia nazistów do władzy?