Top 15 – filmy portugalskie

Kino Portugalii rozwijało się w bardzo zmiennych warunkach. Pierwszy pokaz filmowy odbył się tu w 1896 roku, a pierwsze kino powstało w 1904. Do lat 30. portugalscy reżyserzy mieli całkowitą swobodę twórczą. Jednak po nastaniu dyktatury aż do okresu „goździkowej” rewolucji w 1974 roku powstawały głównie filmy propagandowe lub popularne komedie. Dopiero zmiana okoliczności politycznych zaowocowała rozkwitem dzieł wybitnych twórców.

Pierwsze filmy portugalskie powstały na wzór pionierskich dzieł braci Lumiere, były to: Wyjście robotników ze szwalni w Confianca Aurelio da Paz dos Reis i obraz pokazujący turystów w Lizbonie autorstwa Manuela Maria da Costa Veiga. W okresie 1932 – 1968 produkcja kinowa znajdowała się jednak pod kontrolą dyktatury Antonio de Oliveiry Salazara, co znacznie ograniczało możliwości twórców. Goździkowa rewolucja w 1974 roku obaliła autorytaryzm i umożliwiła swobodę artystycznej wypowiedzi w kinie. Najważniejsze dzieła portugalskiej kinematografii stworzyli Manoel de Oliveira, Jao Cesar Monteiro czy Paulo Rocha.

Filmy portugalskie

1. Fatalna miłość (A Rosa do Adro, 1919) – Georges Pallu

 

Fatalna miłość to bardzo doceniane dzieło Georgesa Pallu z 1919 roku. Prezydent Portugalii był nim tak zachwycony, że odznaczył reżysera honorowym orderem. Film przedstawia historię zakazanej miłości młodej wiejskiej dziewczyny Rosy i studenta medycyny. Namiętne uczucie między obojgiem rodzi się podczas upalnego lata, które mężczyzna spędza na wsi. Fatalna miłość została oparta na powieści C. Castelo Branco.

 

 

 

2. Lizbona (1930) – Jose Leitao de Barrosa

 

 

Lizbona to półfabularny film w reżyserii Leitao de Barrosy z 1930 roku. To zbiór luźnych scen i epizodów umiejscowionych w stolicy Portugalii. Film prezentuje różne oblicza Lizbony – od zabytkowych okolic wokół Zamku świętego Jerzego i pałacu nad Tagiem po najbardziej nowoczesne dzielnice miasta.

 

 

 

3. A Severa (1931) – Jose Leitao Barrosa

 

A Severa to pierwszy portugalski film dźwiękowy. Obraz jest historią życia Marii Severy Onofirany, znanej jako Severa, autentycznej postaci żyjącej w latach 1820 – 1846. Była ona piękną Cyganką z Lizbony, utrzymującą się z prostytucji, ale również zajmującą się występami artystycznymi w nadmorskich tawernach. Uważa się, że to właśnie Severa wykreowała w muzyce styl „fado”.

 

 

 

 

4. Pieśń Lizbony (A Cancao de Lisboa, 1933) – Jose Cotinelli Telmo

Pieśń Lizbony w reżyserii Jose Cotinelliego Telmo to zabawna portugalska komedia o młodym utracjuszu, który wyjeżdża do stolicy, by dzięki finansowemu wsparciu dwóch ciotek studiować medycynę. Mężczyzna zamiast jednak oddawać się nauce, traci czas i pieniądze na nocne wojaże, w efekcie czego zostaje wyrzucony z uczelni. Tymczasem w mieście mają zjawić się ciotki bohatera, by nacieszyć się swoim krewnym-lekarzem.

5. Tras-os-Montes (1976) – Antonio Reis, Margarida Cordeiro

 

Tras-os-Montes to dzieło z gatunku tak zwanej „etnofikcji” – stylu sytuującego się na pograniczu filmu fabularnego i dokumentu. Obraz Antonio Reisa i Margaridy Cordeiro prezentuje typowych mieszkańców północnego wybrzeża Portugalii. Pokazuje się tu lokalne zwyczaje ludzi żyjących w symbiozie z porządkiem natury. Film o nielinearnej narracji zachwyca poetyckim klimatem. Tras-os-Montes to przykład nurtu Novo Cinema w portugalskim kinie.

 

 

 

6. Dobrzy Portugalczycy (Bom Povo Portugues, 1980) – Rui Simoes

 

Dobrzy Portugalczycy to wybitny film dokumentalny Rui Simoesa, nawiązujący do słynnego Człowieka z kamerą Dzigi Wiertowa. Reżyser pokazał w nim wydarzenia goździkowej rewolucji w 1974 roku. Realistyczne zdjęcia, współczesna muzyka, liryzm i polityka tworzą oryginalną całość.

 

 

 

 

7. Manha Submersa (1980) – Lauro Antonio

Manha Submersa to dzieło Lauro Antonio, cenionego portugalskiego twórcy. Opowiada historię młodego mężczyzny zmuszonego przez okoliczności do zostania księdzem. Jego ubodzy rodzice służący u pewnej zamożnej damy przyjmują bowiem pomoc swojej głęboko wierzącej pracodawczyni, która postanawia wysłać chłopca do seminarium duchownego. Młody mężczyzna przeżywa jednak głęboki kryzys w zetknięciu z więziennym systemem szkoły.

8. Bez cienia grzechu (Sem Sobre de Pecado, 1982) – Jose Fonseca e Costa

Bez cienia grzechu to film w reżyserii Jose Fonseci e Costa z 1982 roku. Dzieło opowiada historię młodego mężczyzny z zamożnej rodziny, odbywającego służbę wojskową. Pewnego dnia Henrique otrzymuje tajemniczy telefon od pewnej kobiety, która oferuje mu erotyczne spotkanie.

9. List (La Lettre, 1999) – Manoel de Oliveira

 

List to film znanego portugalskiego reżysera, Manoela de Oliveiry. Obraz opowiada o młodej kobiecie z tradycyjnej rodziny, która wychodzi za mąż za statecznego lekarza. Pewnego dnia przykładna pani domu wybiera się z koleżankami na koncert rockowy, gdzie spotyka przystojnego artystę. Od tego momentu jej życie ulega zmianie.

 

 

 

10. Bezbrzeżny smutek (Tres Irmaos, 1994) – Teresa Villaverde

 

 

Bezbrzeżny smutek Teresy Villaverde to przejmujący dramat o losach młodej dziewczyny o imieniu Maria. Bohaterka mieszka z matką, braćmi i toksycznym ojcem, który znęca się nad rodziną. Maria próbuje łączyć ciężką pracę z nauką. Pewnego dnia bohaterka będzie potrzebować pomocy braci.

 

 

11. Odejścia i powroty (Vai E Wem, 2003) – Joao Cesar Monteiro

Odejścia i powroty to film Joao Cesara Monteiro z 2003 roku. Główny bohater, Joao Vuvu, to samotny starszy wdowiec, który mieszka sam w zniszczonym domu. Gdy jego syn wychodzi z więzienia po odbyciu wyroku za morderstwo, obaj muszą stawić czoła trudnej sytuacji. Film Monteiro został nagrodzony na MFF w Sau Paulo. Główną rolę zagrał tu sam reżyser, a obraz był jego ostatnim dziełem.

12. Pochód młodości (Colossal Youth, 2006) – Pedro Costa

 

Pochód młodości to film jednego z najzdolniejszych reżyserów portugalskich, Pedro Costy. Dzieło opowiada o emigrancie, który przybywa do Lizbony z Wysp Zielonego Przylądka. Młody, silny i atrakcyjny mężczyzna szybko znajduje pracę i cieszy się powodzeniem wśród kobiet. Pewnego dnia ulega jednak tragicznemu wypadkowi, który pozbawia go zdrowia i całkowicie odmienia jego życie.

 

 

 

13. Kon Dinheiro (2014) – Pedro Costa

 

Kon Dinheiro to kolejny film Pedra Costy, sequel Pochodu miłości. Tym razem reżyser opowiada o goździkowej rewolucji z 1974 roku. Przebywający w szpitalu Ventura przypomina sobie wydarzenia z czasów politycznego przewrotu. W jego pamięci odżywa bójka na noże z bliskim przyjacielem.

 

 

 

14. Tabu (2012) – Miguel Gomez

Tabu to dzieło Miguela Gomeza nawiązujący do niemego filmu w reżyserii Friedricha Wilhelma Murnaua o tym samym tytule. Jest to historia Aurory, staruszki mieszkającej w lizbońskiej kamienicy wraz z bliską pokojówką i sąsiadką Pilar. Gdy starsza i schorowana Aurora uświadamia sobie, że zbliża się śmierć, prosi przyjaciółki, by odnalazły tajemniczego mężczyznę o imieniu Gian-Luca Ventura, z którym w przeszłości łączyły ją bliskie relacje.

15. Kocia kołyska (Cama de Gato, 2012) – Filipa Reis, Joao Guerra

 

Kocia kołyska to film opowiadający o trudach samotnego i przedwczesnego macierzyństwa. Główna bohaterka zostaje matką i musi stawić czoła odpowiedzialności za malą córeczkę. Związek dziewczyny z ojcem dziecka rozpada się, a ona próbuje poradzić sobie z wyzwaniami dnia codziennego.

 

 

 

Udostępnij “Top 15 – filmy portugalskie” swoim znajomym.

Literatura:

Encyklopedia kina, pod red. T. Lubelskiego, Kraków 2010.